Pontus Neresidir? Anadolu’da Yer Alan Antik Pontus Bölgesi Tarihi Hakkında Bilgi

0
Advertisement

Pontus neresidir? Yunanca Pontos ismi olan Anadolu’nun kuzeydoğu kısmında yer alan antk bölgenin tarihi hakkında bilgiler.

Pontus Neresidir?

Pontus, Yunanca pontos, Anadolu’nun kuzeydoğu kesiminde antik bölge. Kuzeyde Pontus Euxinus (Karadeniz), batıda Paflagonya, güneybatıda Galatya, güneyde Kapadokya, doğuda ise Kolhıs ile çevriliydi. Bugünkü Orta Karadeniz Bölümü’nün büyük bölümüyle Doğu Karadeniz Bölümü’nün tümünü içine alır.

Doğal sınırlarını batıda Halys (Kızılırmak), doğuda Akampsis (Çoruh) ırmakları oluşturur. Önceleri Pontus’taki Kapadokya ya da Pontus Kapadokyası olarak anılan bölgeye daha sonra yalnızca Pontus denmiştir. Pontus adı coğrafi bir alandan çok, siyasal bir bütünlüğü ifade eder. Herodotos ve Ksenophon bölgeden yalnızca orada yaşayan kabilelerin adlarını vererek söz eder, Pontus adını kullanmazlar.

Pontus Neresidir?

Buradaki kabilelerden Khalybler, Tibarenler, Mossynoikialılar ve Makronlar, Strabon döneminde (M.Ö. 1. yy – M.S. 1. yy) bile Karadeniz boyunca uzanan dağlarda yaşıyorlardı. İÖ 5. yüzyıldan beri Themiskyra Ovasının doğusundaki kıyılarda yaşayan Khalybler Antik Çağın ilk demircileri olarak anılırlar.

Halys’ten başka bölgenin öteki önemli akarsuları Thermodon (Terme Çayı), İris (Yeşilırmak) ve onun kolları olan Lykos ile Skylaks’tı. İris’le Halys’in denize döküldüğü yerlerde ve iç kesimlerde bazı verimli ovalar oluşmuştu. Bu ovalar zeytin, üzüm, fındık ve tahıl tarımı bakımından verimliydi.

Advertisement

Pontus’taki bazı yöreler kral ya da soyluların nüfuzu altındaydı. Ülkenin çeşitli yerlerinde köy toplulukları yöresel birlikler oluşturmuştu. Bazı kentler ise bu yörelerin ticari merkezi durumundaydı. Örneğin bunlardan biri olan Kabeira’da (Niksar) Mithradates Eupator’un bir sarayı ve av parkı bulunuyordu. Daha güneyde, Dazimonitis’ in aşağısında, İris’in kıyısında yer alan Gaziura’da da kraliyet konutları yer alıyordu. Ayrıca iç kesimde, rahiplerin yönetiminde çok sayıda kölenin hizmet verdiği tapınaklar vardı.

Pontus’un En Önemli Kentleri

Pontus’un önemli kentleri kıyıda Amisos (Samsun), Kotyora (Ordu), Kerasous (Giresun), Trapezous (Trabzon), iç kesimde Magnopolis, Amaseia (Amasya), Kabeira, Zela (Zile), Megalopolis, Neapolis ve Nikopolis’ti. Amaseia ünlü coğrafyacı Strabon’un doğum yeriydi.

Pontus bir ara Pers yönetiminde kaldı. Büyük İskender’in ölümünden sonra komutanları arasında sürüp giden mücadele ve karışıklıktan fırsat bulan Pers kökenli 1. Mithradates, Pontus Krallığı’nı kurdu. Ondan sonra tahta geçen Ariobarzanes, II. ve III. Mithradates, I. Pharnakes, IV.. V. ve VI. Mithradates gibi Pontus kralları onun yayılma politikasını izlediler.

Krallık VI. Mithradates Eupator döneminde altın çağını yaşadı. Romalı komutan Pompeius krallığın yönetimini yerli prenslere verdi ve İÖ 64’te Anadolu’daki Roma eyaletlerini yeniden düzenlerken Karadeniz kıyısında da Bitinya-Pontus Eyaleti’ni kurdu. Antonius, iç kesimde^ kentleri yerel yöneticilere verdi, ama İmparatorluk döneminin ilk yıllarında yeni adlar verilen bu kentler Roma eyalet sistemine katıldılar. Batı kesimi, metropolisi Amaseia olan Pontus Gala-ticus idi. Doğu kesimi, İÖ 64’te eyalet sistemine alınıncaya değin Polemon sülalesinin yönetiminde kaldı ve Pontus Polemo-niacus adını taşıdı. Böylece Pontus, Galatya-Kapadokya Eyaleti’nin bir parçası oldu. Diocletianus, Pontus’u Diospontus ve Polemoniacus olarak ikiye böldü.


Leave A Reply