Portekiz’in tüm coğrafi özellikleri bu sayfamızda. Yüzey şekilleri, akarsuları, iklimi, bitki örtüsü ile hayvansal varlığı hakkında bilgiler.
Portekiz Bayrağı
Portekiz, resmi adı Portekiz Cumhuriyeti. Portekizce Republica Portuguesa, Avrupa’ nın güneybatısında kıyı ülkesi. İber Yarımadasının batısında yer alır; Atlas Okyanusundaki Azor Adaları ve Madeira Adaları ile birlikte 92.389 kilometrekarelik bir alanı kaplar. Kuzey ve doğuda İspanya, güney ve batıda Atlas Okyanusu ile çevrilidir. Başkenti Lizbon’dur.
DOĞAL YAPI.
Yüzey şekilleri.
Portekiz, doğu sınırının orta kesiminde ülkeye girerek güneybatı yönünde akan Tejo (Tajo) Irmağı tarafından kabaca ikiye ayrılır. Yüksekliğin 700 m’yi geçtiği alanlar ülke topraklarının ancak yüzde 12’sini oluşturur. Genellikle Tejo’nun kuzeyinde yer alan dağlar kuzeydoğu yönünde uzanarak İspanya topraklarına sokulur. Ülkenin en yüksek doruğunu (1.993 m) barındıran kuzey kesimdeki Estrela Dağlarının çevresinde bir dizi dağ grubu daha sıralanır. Bunlar kuzeybatıdaki Caramulo ve Montemuro, güneybatıdaki Açor ve Lousâ ile doğudaki Guardunha dağlarıdır. Dağlık bölgenin kuzeybatısında derin vadilerle parçalanmış geniş bir plato alanı başlar. İspanya’daki Meseta Central’ın (Orta Plato) bir uzantısı olan bu plato, tepeler biçiminde alçalarak kıyı düzlükleriyle birleşir.
Tejo Nehri
Tejo’nun güneyinde kalan bölge genellikle ovaları, düz platoları, geniş ırmak havzalarını ve hafif dalgalı tepeleri kapsar. Bu bölgedeki düzlük alanların ortalama yüksekliği ancak 150 m’yi bulur. Güney uçtaki Monchique ve Caldeirâo dağlarıyla doğu sınırı boyunca uzanan sırtlar yüksekliğin yer yer 400 m’yi geçtiği başlıca dağ kuşağını oluşturur.
Portekiz kıyıları açıklarında uzanan ve büyük ölçüde deniz altında kalmış olan Asor-Cebelitarık Sırtı sismik hareketlerin sürdüğü tek bölgedir. 1755’te bu kuşakta meydana gelen Avrupa’nın en şiddetli depremlerinden birinin yol açtığı deniz dalgası (tsutıami) Lizbon’u sular altında bırakarak en az 60 bin kişinin ölümüne yol açmıştır.
Lizbon
Akarsular.
Portekiz’in bütün büyük akar-sulan İspanya’dan doğarsa da dar geçitler ve boğazlar iki ülke arasında suyolu ulaşımına olanak vermez. Douro (Duero)iffrmağı ülkeden geçen en uzun, Mondego Irmağı ise bütünüyle ülke sınırları içinde akan en uzun akarsudur. Tejo Irmağı Portekiz topraklarından geçerken başta Zezere olmak üzere çeşitli kolları alır. Öteki önemli ırmaklar arasında Vouga ve Sado sayılabilir. Genelde düz olan Portekiz kıyılarındaki az sayıda doğal limanın çoğu ırmak ağızlarında yer alır.
İklim.
Okyanus ve Akdeniz iklim kuşakları arasında bulunan Portekiz’de kışlar yumuşak ve nemli, yazlar ise sıcak ve kurak geçer. Kışın ülkenin kuzey yarısında Kuzey Atlantik siklonları etkili olurken, yazın Asor yüksek basınç sistemi kuzeye kadar ilerler. Ocak ayı ortalama sıcaklığı güneybatıda 11°C, kuzeydoğuda 7°C’dir. Dağlık bölgenin yüksek kesimlerinde sıcaklık bazen 0°C’nin altına iner. Ağustos ayı ortalama sıcaklığı genelde 20°C dolayındadır. Kıyı şeridinde yazın serin akşam meltemleri eser. Kuzeybatıda yıllık yağış miktarı 1.000 mm’yi geçer ve dağ yamaçlarında 2.000 mm’ye kadar ulaşır. Kuzeydoğu ve güneye doğru gidildikçe yağışlar azalır.
Bitki örtüsü ve hayvan varlığı.
Ülke topraklarının yaklaşık beşte ikisini kaplayan orman ve koruların çoğu kuzeydeki dağlık bölgede yer alır. Kuzeyde genellikle meşe, kayın, kestane ve çam ormanları bulunur. Orta kesimde daha çok mantar meşesi ve pırnal yetişir. Güney kesimin bozkır görünümlü egemen bitki örtüsü çalı ve otlardan oluşur. Ayrıca keçiboynuzu, badem ve incir ağaçlarına rastlanır. Portekiz’in bitki örtüsünün önemli bir özelliği de ülkenin her yanına yayılmış olan zeytinliklerdir.
Azor Adaları
Yabanıl hayvan varlığı ıssız dağlık yörelerde yaşayan yabanıl keçi, yaban domuzu, geyik, kurt ve vaşakla sınırlıdır. Çok seyrek olarak tilki ve tavşana da rastlanır. Atlas Okyanusu sularında başta sardalye olmak üzere çeşitli balıklar yaşar. Kuzeydeki kayalık kıyılarda kabuklular yaygın olarak bulunur. Ria de Aveiro lagünleriyle Tejo ve Sado ırmak ağızlarında istiridye yatakları vardır. Orta ve Batı Avrupa kuşlarının kış göç yolları üzerinde bulunan Portekiz’in kuş varlığı da zengindir.
