Ünlü yönetmenlerden Roberto Rossellini’nin filmleri, sinema kariyeri, hayat hikayesi, hakkında bilgi.
Roberto Rossellini; (8.5.1906 – 3.6.1977)
Bir mimarın oğlu olarak Roma’da doğan Rossellini, okulu bitirdikten sonra 30’lu yılların ortasında önceleri ses teknisyeni ve kurgucu olarak girdiği sinema dalından önce değişik mesleklerde şansını denedi. 1936’da ilk kısa filmini çevirdi ve ondan sonraki beş yıl içinde senaryo yazan olarak çalıştı.
1941’den Sonra: Realizm ile Propaganda Arasında Rossellini 1941-43 yılları arasında, savaşın gerçeklerini belgelemek istediği bir film üçlemesi gerçekleştirdi. Gerçi bu yapıtları faşizm ideolojisinden ve klişelerden tamamen arınmış değillerdi. Yapımcılığı İtalyan Denizcilik Bakanlığı tarafından üstlenilen La nava bianca (Beyaz Gemi, 1941) adlı filmde Rossellini, bir deniz savaşında isabet alan bir savaş gemisindeki yaşantıyı gözler önüne serer. Askerleri, mükemmel işleyen bir savaş mekanizmasının dişlisindeki dişler gibi sergileyen belgesel sekanslan, kahramanca bir ifade tarzının damgasını bastığı, bir denizciyle bir hastabakıcı arasındaki aşkla kanştıra-rak sunar. Mussolini‘nin oğlu Vittorio tarafından finanse edilen Un pilota ritorna (Bir Pilot Dönüyor, 1943), genç bir havacı teğmenin kaderini konu alır. L’uomo della croce (1943), Rus cephesinde bulunan bir İtalyan ordu papazının kahramanlıklarını yüceltir.
1945: Neorealizmin İfade Bulması Roma, cittâ aperta (Roma-Açık Şehir, 1945) Rossellini’nin ün kazanmasını sağlayan filmidir. İdeolojik farkhlıklanna rağmen birlikte hareket etmeye karar veren birkaç direnişçinin bu tarihsel öyküsü, 1944 Mart ayında Almanlann işgali altında bulunan Roma’da geçer. Rossellini bu filminde kahramanlann psikolojik durumlanndan çok, karakterler ve gerçekler arkasında saklanan zamanın tipik olgulanyla ilgilenen epizodik bir oyun tarzını seçti. Dönemin malzeme kıtlığından kaynaklanan bir zorunlulukla değişik negatif malzemesinin kullanılmış olması bu filmin gerçekçiliğini güçlendirdi.
İtalya’nın Müttefikler tarafından kurtanlmasını konu alan Paisâ (1946), neorealist film sanatının en açık örneği sayılmaktadır. Rossellini bu filmdeki altı epizodu haftalık haber görüntüleriyle ve bir subay konuşmacının sözleriyle desteklediği bir belgesel film tarzında sundu. Savaşı acılarla dolu bir macera olarak yaşayan insanların karşılaşmalarını kuru görüntülerle gözler önüne seren Rossellini, çekim çalışmaları sırasında tekrar tekrar mahallinde spontane olarak doğaçlamaya başvurarak savaş halindeki ülkesinin enstantane fotoğraflarını gösterdi. Berlin’de çektiği Germania, anno zero (Almanya Sıfır Yılı, 1947) adlı filmiyle Rossellini neorealist savaş bilançosunu tamamlamış oldu.
1949’dan Sonra: Yeni Bir Stil Arayışında Rossellini 40’lı yılların sonuyla 50’li yılların başında psikolojik konulara yoğunlaştı. Birçok İtalyan eleştirmeni bu yüzden Rossellini’yi neorealizme ihanetle suçladı. İkinci karısı, Ingrid Bergman’ın genellikle başrolü üstlendiği bu filmlerde Rossellini sık sık Hıristiyan sembolizmine başvurur. Bu dönemin örnekleri arasında, yabancı diyarlardaki bir kadının yalnızlığını inceleyen Stromboli, terra di dio (Stromboli, 1949) ve “Nouvelle Vague” yönetmenlerini derinden etkileyen Viaggio in Jtalia (İtalya’da Yolculuk, 1953) ile Stefan Zweig’in yapıtından sinemaya uyarlanan La paura (Korku, 1954) sayılmalıdır. Rossellini 50’li yılların ortasında, uzun bir süre belgesel film çekeceği, Hindistan’a gitti. Bunların arasında en çok ünlenen filmi India, matri bhumi’dir (Hindistan, Toprak Ana, 1957). İtalya’ya dönünce II generale della Rovere (1959) ve Er a notte a Roma (Roma’da Geceydi, 1960) adlı filmlerle neorealist başyapıtlarının konusuna döndü. Rossellini filmlerini uyarlarken kendine özgü doğaçlama tekniğine bağlı kaldı. Ne var ki, neorealizmi içeriksel anlamda genişletme girişimlerinde başarılı olamadı ünlü yönetmen. Neorealizmin, gerçeğin bilimsel bir analizle filmde yansıtılması konusundaki talebini yerine getiremedi.
1962: Sinemaya Veda Rossellini sinema işinden çekildikten sonra televizyon prodüksiyonlarına yoğunlaştı. İnsanlık tarihi konusundaki çok bölümlü belgesel filmlerin yanı sıra XIV. Louis, Sokrates ve Pascal gibi olağanüstü önemli tarihsel ve bilimsel kişilere ilişkin portreler hazırladı. 1977 yılında 71 yaşında Roma’da hayata veda eden Rossellini’nin en önemli televizyon prodüksiyonu ve aynı zamanda son yönetmenlik çalışması, 1975’te gerçekleştirdiği II Messia (Mesih) adlı yapıtıdır.
