Ayn Rand kimdir ve ne yapmıştır? Nesnelcilik felsefesinin öncüsü Ayn Rand’ın hayatı, biyografisi, eserleri ve fikirleri hakkında bilgi.
Kaynak: commons.wikimedia.org
Ayn Rand
Yazar Ayn Rand en çok satan kitaplar olan ‘The Fountainhead – Hayatın Kaynağı’ ve ‘Atlas Shrugged – Atlas Vazgeçti’ adlı kitapları yazdı ve Objektivizm, Nesnelcilik felsefesini destekledi.
Ayn Rand, 1926’da Amerika Birleşik Devletleri’ne taşındı. İlk romanı We the Living – Yaşamak İstiyorum (1936), kolektivist değerleri reddetmesini bireysel çıkar lehine savundu. Bu inanç, sonraki romanları The Fountainhead – Hayatın Kaynağı (1943) ve Atlas Shrugged – Atlas Vazgeçti (1957) ile daha açık hale geldi. Kitaplarının muazzam başarısının ardından Rand, verdiği dersler, seminerler ve edebiyat yoluyla Nesnelcilik felsefesini destekledi.
İlk yıllar
Ayn Rand, Alissa Zinovievna Rosenbaum olarak 2 Şubat 1905’te Rusya’nın St.Petersburg kentinde doğdu. Yahudi bir ailenin en büyük kızı (ve nihayetinde açıkça bir ateistti) olan Rand’ın babası başarılı bir eczacıydı ve Rand’da mükemmel bir öğrenci olarak çocukluk yıllarını geçirdi.
1917’de babasının dükkanı birden Bolşevik askerler tarafından ele geçirildi ve bu durum aileyi Kırım’da yoksulluk içinde yaşamaya mahkum etti. Yaşadıkları Rand’ın, hükümetin bireysel geçim kaynaklarına müdahalesine karşı güçlü duygular geliştirmesine ve derinden etkilenmesine sebep oldu. Petrograd Üniversitesi’ne gitmek için doğduğu şehre döndü, 1924’te mezun oldu ve ardından Senaryo eğitimi almak üzere Devlet Sinema Sanatları Enstitüsü’ne kaydoldu.
Chicago’daki akrabalarını ziyaret etmek için vize alan Alissa, 1926’nın başlarında Amerika Birleşik Devletleri’ne gitti, asla arkasına bakmadı. Ayn Rand takma adını aldı ve Chicago’da birkaç ay geçirdikten sonra senaryo yazarı olmak için Hollywood’a taşındı.
Kaynak: commons.wikimedia.org
Edebiyat Kariyeri
Hollywood devi Cecil B. DeMille ile şans eseri karşılaşmasının ardından Rand, 1927 yapımı The King of Kings filminin setinde figüran oldu ve burada aktör Frank O’Connor ile tanıştı. 1929’da evlendiler ve 1931’de Amerikan vatandaşı oldu.
Rand, RKO Pictures’da katip olarak işe girdi ve bir yazar olarak sanatını geliştirmeye devam etti. Edebi ilk başarısını 1932 yılında Red Pawn adlı senaryosunu Universal stüdyolarına satarak yakaladı. Ardından 1934’te 16 Ocak Gecesi (Night of January 16th) adlı eserini yayımladı ve bu eser büyük ölçüde başarılı oldu.
Bu süre zarfında Rand, We the Living – Yaşamak İstiyorum adlı ilk romanı da tamamladı. Birkaç redden sonra 1936’da yayınlanan We the Living, kahramanının bir Sovyet totaliter devletiyle yaptığı savaşlar yoluyla bireyin ahlaki otoritesini savundu. Rand, gelecekteki bir kolektivist distopiyi anlatan kısa roman Anthem – Ben (1938) ile yazarlık kariyerine devam etti.
“Fountainhead – Hayatın Kaynağı” ve “Atlas Shrugged – Atlas Vazgeçti”
1937’de Rand, New York mimarı Ely Jacques Kahn için çalışarak yeni bir romanı araştırmaya başladı. Yıllarca süren yazı ve daha fazla reddeden sonra ortaya çıkan sonuç “Hayatın Kaynağı” oldu. Rand’ın bireysel temellerinin altını çizen kitabın kahramanı mimar Howard Roark, kendi eserlerinden birini havaya uçuracak kadar ileri giderek geleneklere bağlı kalmayı reddediyor. Ani bir başarı olmasa da, Hayatın Kaynağı sonunda güçlü satışlar elde etti ve on yılın sonunda bir sinema filmi oldu.
Rand’ın fikirleri 1957’de Atlas Shrugged – Atlas Vazgeçti’nin yayınlanmasıyla daha da açık hale geldi. 1.000 sayfadan fazla devasa bir çalışma olan Atlas Silkindi, önde gelen sanayicilerin yeteneklerini kullanan kolektivist bir toplumdan çekildikleri ve kahramanı John Galt’ın meşhur uzun konuşmasıyla sonuçlanan bir geleceği tasvir ediyor. Roman bazı sert eleştiriler aldı, ancak hemen en çok satanlar arasına girdi.
Nesnelcilik ve Sonraki Yıllar
1950 civarında Rand, adını Nathaniel Branden olarak değiştiren ve yazarın belirlenmiş varisi olan Nathan Blumenthal adında bir üniversite öğrencisiyle tanıştı. Braden, karısı Barbara ile birlikte entelektüel tartışmalara girmek için Rand’ın dairesinde bir araya gelen bir grup kurdu. Gelecekteki Birleşik Devletler Merkez Bankası Alan Greenspan’ın da dahil olduğu grup, kendilerini Kolektif veya ’43 Sınıfı (The Fountainhead’in yayın yılı) olarak adlandırdı.
Rand kısa süre sonra felsefesini “Nesnelcilik” olarak adlandırdığı şeyi pekiştirdi: bireylerin var olan gerçekleri ayırt edebildiği somut bir gerçekliğe ve kişisel çıkar arayışının nihai ahlaki değerine olan inanç. Bu sistemin gelişimi esasen bir romancı olarak kariyerine son verdi: 1958’de Nathaniel Branden Enstitüsü mesajını dersler, kurslar ve edebiyat yoluyla yaymak için kuruldu. Yeni Entelektüel (1961) ve Kapitalizm: Bilinmeyen İdeal (1966) gibi bu dönemdeki kitapları, öncelikle daha önce yayınlanmış denemelerden ve diğer çalışmalardan oluşuyordu.
Yazar, Braden’le ayrılık yaşadı ve ardından, sanatın kültürel önemi üzerine bir dizi makale olan Romantik Manifesto’yu (1969) yayınladı. Geçirdiği akciğer kanseri ameliyatı nedeniyle yavaşlamış olmasına rağmen ders vermek için seyahat etmeye devam etti.
Kaynak: commons.wikimedia.org
Ölüm ve Miras
Rand, 6 Mart 1982’de New York’taki evinde kalp yetmezliğinden öldüğünde Atlas Shrugged – Atlas Vazgeçti’nin bir televizyon uyarlaması üzerinde çalışıyordu.
Rand, algılanan edebi eksiklikleri ve felsefi argümanları nedeniyle eleştirilere maruz kalsa da, kabul ettiği Batı kültüründe yadsınamaz bir şekilde izini bıraktı. Peikoff, öğretilerine devam etmek için 1985 yılında Ayn Rand Enstitüsü’nü kurdu. Ertesi yıl, Braden’in eski eşi Barbara, daha sonra Helen Mirren’in oynadığı bir film haline getirilen Ayn Rand’ın Tutkusu adında bir anı kitabı yayınladı.
Rand Paul ve Ted Cruz gibi önde gelen siyasi savunucuların yazara olan hayranlıklarını dile getirmesiyle, Başkan Barack Obama’nın yönetimi sırasında Çay Partisi hareketinin yükselişiyle birlikte Rand’ın çalışmalarına olan ilgi yeniden su yüzüne çıktı. 2010 yılında Ayn Rand Enstitüsü, bir önceki yıl Atlas Atlas Vazgeçti’nin 500.000’den fazla kopyasının satıldığını duyurdu.
2017’de Tony ödüllü yönetmen Ivo van Hove, Hayatın Kaynağı’nı Brooklyn Müzik Akademisi’nde bir prodüksiyonla Amerikan halkına yeniden tanıttı. Hollanda’da Toneelgroep Amsterdam’da ortaya çıkan van Hove’un versiyonunda, oyuncularının Hollandaca konuşmaları ve sözlerinin İngilizce ekrana yansıtılmasıyla gösterildi.
