Rumeli neresidir? Rumeli’de kimler, nasıl yaşamışlardır? Rumeli’nin tarihteki yeri, önemi ve tarihçesi hakkında bilgi.
RUMELİ
Balkan Savaşı’na kadar Osmanlı İmparatorluğu içinde bulunan Balkan ülkelerinin topuna verilegelen bir addır.
Eskiden, Romalılar’dan ötürü, Anadolu’ya «Diyar-ı Rûm» (Roma Ülkesi) denirdi. Osmanlı Devleti sınırları içinde bulunan Yunanlılar’a da bundan dolayı, yanlış olarak, «Rum» denilmiştir. Gerçekte ne «Rum», ne de «Rumeli» adlarının Yunanlılıkla hiçbir ilgisi yoktur. Osmanlılar, Küçükasya Yarımadası’na «Anadolu», Balkan ülkelerini kaplayan bölgeye de «Rumeli» adını vererek, bir ayırma yaptılar (1361).
Bazı Türk soyları Osmanlılar’dan önce de Rumeli’de yerleşmişlerdi. I. Murat zamanında, Osmanlılar başkent olarak Edirne’ye yerleşince (1362) buradaki Bizans ve Slâv egemenliği sona erdi. II. Mehmet (Fâtih) çağında Rumeli’nin sınırları kuzeyde Tuna ve Sava nehirlerine kadar uzandı. I. Süleyman (Kanuni) çağında Rumeli’nin sınırları bütün Yunanistan, Arnavutluk, Macaristan, Bulgaristan ve Romanya’yı içine alarak Viyana kapılarına, doğuda ise Rusya ovalarına kadar varıyordu. «Rumeli Beylerbeyliği» adını taşıyan bu eyalet XVII. yüzyıl ortalarındaki durumuna göre 370.000 km2 idi. Bugün bu topraklarda Bulgaristan’la Arnavutluk’un tamamı İle Dobruca, Besarabya, Makedonya, Kosova, Attika, Mora, Teselya, Epir, Batı Trakya (yani Yunanistan’ın en büyük bölümü) ile Güney Yugoslavya ve Romanya ile Rusya’nın bazı toprakları, Edirne, Kırklareli, Tekirdağ vilâyetleri bulunmaktadır. Eyaletin merkezi Sofya şehriydi; bir ara Manastır da başkent oldu. Beylerbeylik, 24 sancağa (vilâyete) bölünmüştü: Sofya merkez, Manastır, Edirne, Köstendil, Mora, İskenderiye (Işkodra), Tırhala, Yanya, Ohri, Dukakin, Silistre, Niğbolu, Vidin, Manya, Elbasan, Delvine, Usküb, Selânik, Vize, Kırkkilise (Kırklareli), Çermen, Alacahisar, Pirizren, Vulçetrin, Bender, Akkerman.
XVII. yüzyıl sonları ile XIX. yüzyıl başlarında Osmanlı İmparatorluğu Rumeli’de hızla toprak kaybetmeye başladı. Gerilik, bozuk düzen ve türlü yenilgilerden sonra, Rumeli’ deki yabancı milletler baş kaldırdılar. Önce Yunanistan, sonra Sırbistan ve Romanya ile Bulgaristan bağımsızlıklarını kazandılar. 1908’de Bulgaristan Doğu Rumeli’ni de topraklarına katarak Krallık oldu. Osmanlı İmparatorluğu’nun elinde kalan Rumeli’nin son parçası da 1912 Balkan Savaşı ile elden gitti. I. Dünya Savaşı’nda «Sevr Antlaşması» ile son Osmanlı hükümeti Doğu Trakya’yı (Edirne dahil) Yunanlılar’a bıraktıysa da, Atatürk’ ün önderliği ile Yunanlılar’a karşı giriştiği Kurtuluş Savaşı’nı kazanan yeni Türkiye devleti, Edirne ile birlikte Doğu Trakya’yı geri aldı. Türkiye’nin Rumeli’deki bugünkü sınırı Lozan Antlaşması ile çizilmiştir.
