Ünlü matematikçi, hekim ve astronom Sabit Bin Kurra neler yapmıştır? Sabit Bin Kurra’nın çalışmaları, bilime yaptığı katkıları hakkında bilgi.
Foto: nkfu.com
SABİT BİN KURRA
826 – 901
HARRAN – BAĞDAT
MATEMATİKÇİ – ASTRONOM – HEKİM – FİLOZOF
826 yılında Harran’da doğmuştur. Bu şehrin çok sayıda bilgin yetiştiren seçkin bir ailesine mensuptur. Çocukluğu ve gençliği Harran’da geçmiştir. Harran çarşısında kuyumculuk yapmaktayken Yunanca, Süryanice ve Arapçaya hâkimiyetinin de etkisiyle zaman içinde felsefeye merak sarmış, ancak alışılmışın dışındaki düşünceleri nedeniyle mahkum edilmek istenmiştir. Bunun üzerine Harran’dan ayrılmış ve bir süre farklı yerlerde yaşadıktan sonra Bağdat’a gitmiştir. Sarayın gözlemevinde görevli bilginler arasına giren Sabit bin Kurra bu andan itibaren tamamen bilime yönelir. Bu dönemde bir yandan matematik, tıp, astronomi, felsefe, mantık vb. alanlarda eserler yazmış, bir yandan da Grekçe ve Süryaniceye hâkimiyeti nedeniyle bu konularda yazılmış önemli eserleri Arapçaya tercüme etmiştir. Tüm ömrünü bilime adayan bu büyük bilim adamı 18 Şubat 901 tarihinde 67 yaşında Bağdat’ta vefat etmiştir.
Sabit bin Kurra Balmumu Heykeli – Foto: nkfu.com
Bilime Katkıları
• Sabit bin Kurra yaşadığı çağın en büyük matematikçisidir, özellikle geometri ve trigonometri alanlarındaki çalışmalarıyla matematikte yeni bir dönemin başlangıcını oluşturduğu söylenebilir. Bu nedenle Batılı bilginlerin bir kısmı onun için “Arapların öklidi” tabirini kullanır.
Sabit bin Kurra, matematik ve geometri üzerine çok sayıda risale yazmıştır. Cebiri ilk kez geometriye uygulayan kişidir. Trigonometri çalışmaları, bu alanın Batı’da öğrenilip yayılmasına sebep olmuştur. Sayılara ilişkin çalışmaları ile yüksek dereceli denklemleri çözme yöntemleri de bu alanlarda ilk olma özelliği taşır.
• Sadece matematik alanında değil diğer pek çok bilim dalında da çalışmalar yapmış, eserler vermiştir.
Astronomi, tıp, mantık, eczacılık, felsefe ve müzikle ilgili telif, yorum ve özet olarak çok sayıda eserin sahibidir. Dağların oluşumu, güneş ve ay tutulması, kızamık ve çiçek hastalığı gibi konular hakkında da eserleri bulunmaktadır. Bunların sayısı tam olarak bilinmese de 150 kadar eseri olduğu kabul edilir. Bu eserlerden elliye yakını günümüze kadar gelebilmiştir.
Fotoğraflar Anadolu Üniversitesi Türk Dünyası Bilim, Kültür ve Sanat Merkezi’nde çekilmiş, bilgiler oradan derlenmiştir.
