Safiye Ali kimdir ve ne yapmıştır? İlk Türk kadın doktor Hatice Safiye Ali’nin hayatı ve biyografisi, yaptığı çalışmalar ve başarıları hakkında bilgi.
Hatice Safiye Ali (1891-1952)
Her ne kadar çok erken tarihlerden itibaren kek hekimler varsa da kadınların hekim olarak sağlık hizmetinde daha çok ebe olarak mümkün olabildiği belirlenmektedir ya da sınıkçı olarak yer aldıkları belirlenmektedir. Osmanlıların kurduğu hastane kayıtlarının hemen hiçbirinde kadın hekimin görev yaptığına dair kayda rastlanmamıştır. Kadın sağlıkçılarla ilgili ilk önemli adım 1843 yılında Tıbbiye Mektebinde açılan Ebelik Kursu olmuştur. Osmanlılarda kadınların sadece sıbyan mekteplerinde görevlendirildiği belirlenmektedir.
Osmanlılarda kadınlara yüksek öğrenim hakkı İkinci Meşrutiyetten sonra verilmiştir. İstanbul Darülfünunu’nda 1914 yılında 4 haftalık süreyle kadın hakları, ev bilgileri, sağlık, tarih ve pedagoji konularında bilgi verilmiştir. Kadınların hekim olabilecekleri konusundaki ilk tartışmalar 1890 yılında başlamıştır. Ancak ilk kadın hekimler 1915 yılında İzmirli iki kızdı; onlar İsviçte’de Cenevre Tıp Fakültesi’nde eğitim görmüşlerdi; daha sonra bazı aileler kızlarım yurt dışına hekim ve diş hekimliği öğrenimi için göndermişlerdir. Nihayet 1922-1923 ders yılında Tıp Fakültesi’ne kız öğrenci alınmaya başlanmıştır. Onlar yedi öğrencidir. Müfide, Hamdiye, Sabiha, İffet Naim, Meliha ve İffet hanımlardır. 1927 yılında mezun olan bu hanım doktorlardan hiçbiri resmî kurumlarda görevlendirilmemiş; sadece serbest çalışma hakkı kazanmışlardır.
Hatice Safiye Ali ise resmi bir kurumda görev alan ilk kadın hekimdir. O 1891 yılına İstanbul’da dünyaya gelmiştir. Özel bir eğitim görmesinin yanı sıra Arnavutköy Kız Koleji’ne devam etmiş; 1916 yılında okulu birincilikle bitirmiştir. Türkiye’de tıp eğitimi görmesi mümkün olmadığı için ailesi tarafından ve Maarif Vekili Şükrü Bey’in de desteği ile Almanya’nın Würzburg kentine gitmiş ve 1921 yılında doktor diplomasını almış ve Kurtuluş savaşı sona erdiğinde yurda dönmüştür. O kocası Ferdi Ali ile birlikte Cağaoğlu’da açtığı muayenehanede çalışmaya başlar. Onu dönemin hekimlerinden Besim Akalın, Akil Muhtar ve Emin Bey desteklemişlerdir.
Çocuklarla İlgilenmiştir
Dr. Safiye Ali özellikle Çocuk Esirgeme Kurumu’ndaki kimsesiz çocuklarla ilgilenir. Ayrıca Arnavutköy Kız Koleji tıp bölümünde jinekoloji dersleri vermiştir. Burada o Colombia Üniversitesi ders programım esas alarak derslerini yürütmüştür. Daha çok yabancı uyruklu ve azınlıklardan kız öğrenciler vardır, ancak 1921’den sonra yavaş yavaş Türk kız öğrenciler de okul mevcudu içinde yer almaya başlamışlardır. Ancak 1924 yılında Tevhid-i Tedrisat Yasası ile yabancıların Türkiye’de yüksek okul açmaları yasaklanınca okul kapatılmıştır.
Safiye Ali Süt Damlası adı altında açılan süt çocuklarına dönük olarak sağlık ocaklarında görev almış; bu kuramlarda çocuk bakımı dersleri vermiştir.
Safiye Ali uluslararası kongrelere üç defa Türkiye’yi temsilen katılmıştır. 1924’te Londra’da yapılan kadın doktorların katıldığı toplantıda Türkiye’yi temsil etmiştir.
Canla başla bir hekim olarak yurduna hizmet etmeye çalışan Dr. Safiye Ali 1952 yılında kanser tedavisi gördüğü Almanya’nın Dortmunt kentinde ölmüştür.
