Ünlü Türk tıp bilginlerimizden birisi olan Akil Muhtar Özden’in hayatı ve dönemindeki çalışmaları, araştırmaları ve başarıları nelerdir, hakkında bilgi.
Akil Muhtar Özden (1877-1949)
Akil Muhtar Özden Türkiye’nin yeniden yapılanma döneminde yaşamış ve ülkesine bütün gücüyle hizmet etmiştir. O, Askeri Tıp Okulu’ndan mezun olmuş; daha sonra devrin idaresine ters düştüğü için yurt dışına gitmek zorunda kalmıştır. O, ihtisasını İsviçre’de yapmıştır. Akil Muhtar (Özden) Roux, Metchikoff ve Nicole gibi dönemin saygın bilim adamlarıyla birlikte çalışma şansı olmuştur. O, Paris’teki Pasteur Enstitüsü’nde de Çalışmıştır. O, Paris Bilim Akademisi üyesi olmuştur.
Akil Muhtar özellikle kalp ve damar hastalıkları üzerinde incelemeler yapmıştır. Ona göre damarlar iki çeşit olup bir kısmı sinirlerle ilişkili, diğeri müstakildir. Bunu bir başka şekilde şöyle ifade etmektedir: kalbin müstakil dolaşım sistemi vardır. O kendi hareketlerini kendisi kontrol eder.
Akil Muhtar, aynı zamanda santaminin karaciğer üzerindeki etkisini ve onun bir karaciğer hastalığına sebep olup olmadığını incelemiştir.
Akil Muhtar parazitlerle ilgilenmiştir. Özellikle parazitlerden tenyaları incelemiştir; onların tedavisi için tetraclor ve karbon kullanılarak tedavi edilebileceğini göstermiştir.
Akil Muhtar bazı ilaçlar ve onların etkisini incelemiş; ele aldığı ilaçların özellikle organlar üzerindeki etkilerini incelemiş; özelikle farmakodinamik ve klinik etkilerini belirlemeye çalışmıştır.
Akil Muhtar Özden sadece bilim adamı olarak araştırmalar yapmamış ve Cumhuriyet döneminde Tıp Fakültesinde dersler vermemiş, aynı zamanda, bu dönemde kurumlaşmada ve kurumların gelişmesinde de etkin olmuştur.
O 1913 yılından itibaren, özellikle de savaş yıllarındaki çalışmalarında, diğer hekimlerle birlikte, Kızılay’ın faaliyetlerin onun faaliyetlerinin yürütülmesini başarı ile yürütmüştür. Bu kurumdaki görevlerini ölümüne kadar da devam ettirmiştir.
Kaynak 2
Akil Muhtar Özden
Akil Muhtar Özden
Akil Muhtar Özden, (d. 1 Ekim 1877, İstanbul – ö. 12 Mart 1949, İstanbul), Türkiye’de farmakodinami ve deneysel tedavinin öncüsü olan hekim. Celal Muhtar Özden’in kardeşidir.
Mekteb-i Tıbbiye-i Şahane’de (Askeri Tıbbiye) öğrenciyken II. Abdülhamid’in baskıcı yönetimine karşı çıkan başka kişilerle birlikte İsviçre’ye kaçtı. 1897’de girdiği Cenevre Üniversitesi Tıp Fakültesi’ni 1902’de bitirdi. O dönemde Cenevre’de bulunan İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin idare heyetiyle de çalıştı. Mezun olduktan sonra bir yıl Fransa’daki hastaneler ile Pasteur Enstitüsü’nde kuramsal ve uygulamalı dersleri izledi.
1903’te İsviçre’ye döndü. Cenevre Tıp Fakültesi’nin iç hastalıkları kliniğinde Louis Bard’ın yanında çalıştı. 1904’te Meningite Cerebro-Spinale â forme prolongee (Kronik Beyin ve Omurilik Menenjiti) adlı tezini bitirdi. Bu fakültede farmakodinami doçenti oldu, uygulamalı tedavi ve tıp müfredatı dersleri verdi. Bu dönemde yerel anesteziklerin hayvanlar üzerindeki etkilerini belirleyen bir yöntem buldu; kedilerde ağır sinir sistemi bozukluklarına yol açan morfin ile türevlerinin insandaki etkilerini ve alışkanlık yarattığını ortaya koydu.
1908’de II. Meşrutiyet’in ilanı üzerine Türkiye’ye döndükten sonra İstanbul’da kısa bir süre Haseki Hastanesi’nde servis şefi olarak görev yaptı. Ardından, askeri ve sivil tıbbiyelerin birleştirilmesiyle Haydarpaşa’da kurulan Tıp Fakültesi’nde hıfzıssıh-ha (hijyen) muallimliğine getirildi. 1910’da fakültede kurulmasına öncülük ettiği ilk tedavi kliniği ve farmakodinami laboratuva-nnda ders vermeye başladı. 1917-22 arasında Tıp Fakültesi reisliği (dekan) yaptı ve Hilal-i Ahmer Cemiyeti’nin (Kızılay) kuruluşunda rol oynadı.
Türk Ocakları’nın kuruluşuna da etkin biçimde katılarak idare heyetinde çalıştı. 1933 Üniversite Reformu’nda ordinaryüs profesörlüğe yükseltildi. 1938’de Paris Tıp Akademisi’ne muhabir üye seçildi. 1940’ta Türk Kodeks Komisyonu’nda yer aldı. İstanbul’daki Alman Hastanesinin başhekimliğini de yapan Özden 1931-43 arasında Tedavi Kliniği ve Laboratuvarı Mecmuası’m yayımladı. 1944’te emekli olduktan sonra 1946’da Sekizinci Dönem İstanbul milletvekilliğine seçildi. Başlıca yapıtları Fenn-i Tedavi ve Tesiratı Edviye Dersleri (1914) ile İlim Bakımından Ahlak’tır (1942).
