Samuel Crompton kimdir ve ne yapmıştır? İplik eğirme makinesinin icat eden mucidin hayat hikayesi, çalışmaları ve icatları hakkında bilgi.
Kaynak : wikipedia.org
SAMUEL CROMPTON (1753 – 1827)
Eğirme makinesinin evrimi, 1779’da eğirme katırının icadıyla meyvesini verdi. Bu cihaz, James Hargreaves‘in dönen jenny’sinden ve Richard Arkwright’ın su çerçevesinden ödünç alındı. Dünya çapındaki tekstil endüstrileri katırı neredeyse iki yüz yıl boyunca kullandı ve bu süre zarfında makinenin tasarımı sadece biraz değiştirildi. Eğirme Makinesinin (iplik bükme) ezici başarısına rağmen, mucidi Samuel Crompton çok az refaha sahipti. Aslında, ömrünün son yarım yüzyılı, makinesini fiilen çalan endüstriyle savaşmakla geçti.
Crompton, 1753’te İngiltere’nin Bolton yakınlarında doğdu. Babası o beş yaşındayken öldü ve erken yaşta annesine tüm ev işlerinde yardım etmeyi öğrendi. Bunların arasında, ipliği yerel bir pazarda satılan bir iplikçiyle çalışmak vardı. Crompton’ın annesi, asabi, sert bir kadındı, dönen jenny ipliğini her kırdığında öfkeleniyordu. Bunun jenny’nin tasarımındaki bir kusurun hatası olduğunu anlayan Crompton, kendi eğirme makinesini yapmaya başladı.
Eğirme makinesinin yapımı beş yıl sürdü ve Crompton’un yerel bir tiyatroda kemancı olarak kazandığı tüm parayı buraya harcadı. Genellikle geceleri gizlilik içinde çalışırdı; atölyesinden gelen sesler birçok komşunun binanın perili olduğuna inanmasına neden olurdu. Nihai ürün – ham ama çok verimli – 1779’da, Crompton’un yirmi yedinci doğum gününden hemen sonra tamamlandı.
James Hargreaves’in ve Richard Arkwright’ın iplik bükme makinelerini birleştirerek daha yüksek hızda daha iyi kalite iplik elde etmeyi başardı. Kısa bir süre için, Crompton ipliğini yerel pazara götürdü ve hatırı sayılır bir kârla sattı. Ancak kısa süre sonra bu kaliteli ipliğe olan talep çarpıcı biçimde arttı. Falcılar, Crompton’ın sırrını ortaya çıkarmak için peşine düştüler, bazıları hırsızlık girişimine başvurdu (bir hikaye Arkwright’ın Crompton’ın atölyesine girmeye çalıştığını iddia ediyor). Birkaç ay sonra Crompton daha fazla dayanamadı: kendi akıl sağlığını korumak için icadını halka satmaya karar verdi. Ancak Samuel Crompton icadının patentini alamayacak kadar yoksul olduğundan hakkını ucuza sattı. Hâlâ bir patentin fiyatını karşılayamayacak kadar yoksul olduğundan, makinenin tasarımını her yıl yetmiş sterlinlik bir abonelik karşılığında satmayı kabul etti.
Mucit Samuel Crompton tarafından inşa edilen eğirme makinesinin Bolton Müzesi’nde bulunan tek örneği. Kaynak: wikipedia.org
Patent Alamamıştı
Tekstil endüstrisi, makineye sahip olur olmaz anlaşmalarından vazgeçtiler. Crompton, icadını takip eden on yılda sadece altı pound topladı. Crompton, 1812’de Avam Kamarası’ndan 5000 pound tutarında bir hibe aldı. Makinelerin tekstil sanayinin tümünde kullanılması üzerine İngiltere Başbakanı Robert Peel (1788-1850) hükümetin Samuel Crompton’a icadı için 5000 sterlin bağış yapmasını sağladı. Yine de bu onu yoksulluktan kurtarmaya yetmedi. İki kez kendi işini kurmaya çalıştı, her seferinde başarısız oldu. 1824’te bir grup arkadaş, Crompton’a anonim olarak 63 poundluk bir rant bağışı yaptı. 1927’de Bolton’da öldü.
Crompton’ın mali çöküşünün aksine, eğirme makinesi İngiliz imalatındaki en önemli makine haline geldi. 1827’de İngiliz mühendis Richard Roberts, artık herhangi bir el emeği gerektirmeyen kendi kendine hareket eden makineyi tanıttı.
