Sarılık nasıl bir hastalıktır? Sarılık çeşitleri ve nedenleri nelerdir? Sarılık belirtileri ve tedavisi hakkında bilgi.
Sarılık; başlı başına bir hastalık değildir, bazı hastalıklarda görülen bir belirtidir. Kandaki alyuvarların parçalanması sırasında bilirübin denilen bir madde meydana gelir. Bilirübin sarı renkte bir maddedir, karaciğerde safra içine katışarak bağırsağa dökülür. Her hangi bir sebeple kanda çoğaldığı zaman deri altında, göz akında toplanarak sarılık denen olayı meydana getirir.
Sarılık yapan hastalıklar başlıca üçe ayrılır:
1 — Safra yollarını tıkayan hastalıklar,
2 — Karaciğer hücrelerini bozan hastalıklar,
3 — Kandaki alyuvarları çok miktarda parçalayan hastalıklar.
Safra yollarını tıkayan hastalıkların başında safra kesesi taşları, iltihapları, urları gelir. Bundan başka, komşu organlardaki urlar da, safra yoluna basınç yaparak, safranın bağırsağa dökülmesini önler, safra karaciğerde toplanmaya başlayınca, meydana gelen dolgunluğun verdiği basınç karaciğer hücrelerini bozduğundan, bilirübin kana karışarak vücudun her yanına yayılır.
İlk belirti göz akında görülür. Safra yolundaki engel kalkarsa sarılık açılarak hasta iyileşir. Bazen safra taşları bir sübap gibi safra yolunu kâh kapatır kâh açar. Bu durumda sarılık da iyice kaybolur, sonra yeniden meydana gelir. Bazen korku sonucu safra yolunun ağzındaki sıkıştırıcı halka kasılarak safranın dökülmesini önler, böylece geçici sarılık ortaya çıkar ki en çok çocuklarda görülür. Tıkanma sarılıklarında safra bağırsağa hiç akamadığından büyük abdest renksiz olur. İdrarın rengi de koyulaşarak âdeta koyu şarap rengini alır. İdrarın bu renginden bile hastalığı anlayabiliriz.
Bu çeşit sarılıklarda, neden ileri geliyorsa ona göre tedavi yapılır. İltihaplarda ilâçla tedavi, taşlarda, urlarda cerrahi tedavi gerekir. Urlar ameliyat edilemeyecek durumda ise safra yolunun yeri değiştirilerek bağırsağın başka bir kısmına akıtılır, böylece sarılık önlenmiş olur. Uygun bir perhiz gözetmeyi de unutmamalıdır.
Karaciğer hücrelerinin bozulmasına, bağlı sarılıklarda başlıca sebepler çok zaman toksik maddelerle meydana gelen zehirlenmeler, mikrobik iltihaplar, karaciğerdeki hücrelerin azalıp bağ dokusunun çoğalmasından ileri gelen sirozlardır. Bu arada mikrobik iltihaplar eskiden özellikle damara verilen serumlardan geçen virüslerle meydana gelirdi. Bugün bu durum sterilizasyon tekniğiyle önlenmiştir. Bu gibi bozukluklarda karaciğer hücreleri bilirübini safraya tam veremediklerinden safra kanda toplanır. Buna rağmen, safrada az miktarda bulunan bilirübin büyük abdestin renkli çıkmasını sağlar. İdrar burada da koyu kırmızıdır.
Tedavide zehirlerin panzehiri, mikroplara antibiyotikler, sirozlarda karaciğeri koruyucu ilâçlar kullanılır.
Alyuvarları parçalayıcı hastalıklarda meydana gelen bol miktarda bilirübin, safrayı geçemediğinden, kanda toplanmaya başlar, sarılık yapar. Bu çeşit sarılıkta da tedavi sebebe göre yapılır. Safra taşları kana karışırsa hastada kaşıntılar başlar. Bunun yanında nabız da hızlanır, ateş yükselir.
