Sitomegalovirüs Nedir? Sitomegalovirüs nasıl bulaşır, nedenleri ve belirtileri nelerdir? Sitomegalovirüs türleri, teşhis, tedavisi, komplikasyonları.
Kaynak: commons.wikimedia.org
Sitomegalovirüs
Sitomegalovirüs yaygın bir herpes virüsüdür. Pek çok insan, semptomları olmadığı için virüsü taşıdığını bilmiyor. Ancak vücutta hareketsiz kalan virüs, hamilelik sırasında ve bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde komplikasyonlara neden olabilir. Virüs vücut sıvıları yoluyla yayılır ve hamile bir kişi onu doğmamış bebeğe bulaştırabilir.
HCMV, CMV veya insan herpes virüsü 5 (HHV-5) olarak da bilinen sitomegalovirüs, gelişmekte olan bir fetüse en sık bulaşan virüstür.
Belirtileri
Semptomlar CMV tipine bağlı olacaktır.
Edinilmiş CMV
Edinilmiş CMV’li çoğu insanın belirgin semptomları yoktur, ancak semptomlar ortaya çıkarsa şunları içerebilir:
- ateş
- gece terlemeleri
- yorgunluk ve huzursuzluk
- boğaz ağrısı
- şişmiş bezler
- eklem ve kas ağrısı
- düşük iştah ve kilo kaybı
Semptomlar genellikle 2 hafta sonra kaybolur.
Yinelenen CMV
Tekrarlayan CMV belirtileri, virüsün hangi organları etkilediğine bağlı olarak değişir. Etkilenmesi muhtemel alanlar gözler, akciğerler veya sindirim sistemidir.
Belirtiler şunları içerebilir:
- ateş
- ishal, gastrointestinal ülserasyonlar ve gastrointestinal kanama
- nefes darlığı
- hipoksemili pnömoni veya düşük kan oksijeni
- büyük olabilen ağız ülserleri
- uçuşan cisimler, kör noktalar ve bulanık görme dahil görme ile ilgili sorunlar
- uzun süreli ateş ile hepatit veya iltihaplı karaciğer
- davranış değişikliklerine, nöbetlere ve hatta komaya yol açan ensefalit veya beyin iltihabı.
Bu semptomlardan herhangi birini yaşayan zayıf bir bağışıklık sistemine sahip bir kişi tıbbi yardım almalıdır.
Konjenital CMV
CMV ile doğan bebeklerin yaklaşık %90’ında hiçbir semptom görülmez, ancak %10-15’inde tipik olarak yaşamlarının ilk 6 ayında işitme kaybı gelişir. Şiddeti hafif ila tam işitme kaybı arasında değişir.
Bu çocukların yarısında virüs sadece bir kulağı etkilerken geri kalanında her iki kulakta da işitme kaybı olacaktır. Her iki kulakta da işitme kaybı, ileride daha yüksek konuşma ve iletişim sorunları riskine yol açabilir.
Doğumda konjenital CMV semptomları varsa, şunları içerebilir:
- sarılık
- Zatürre
- cilt altındaki lekeler
- Mor cilt lekeleri, kızarıklık veya her ikisi
- genişlemiş karaciğer
- Büyümüş dalak
- düşük doğum ağırlığı
- nöbetler
Bu semptomların bazıları tedavi edilebilir.
CMV, doğuştan CMV ile doğan bebeklerin yaklaşık %75’inde beyni etkiler. Bu daha sonraki yaşamda zorluklara yol açabilir.
Karşılaşabilecekleri koşullar şunları içerir:
- otizm
- merkezi görme kaybı, retinada yara izi ve üveit veya gözün şişmesi ve tahrişi
- bilişsel ve öğrenme güçlükleri
- sağırlık veya kısmi işitme kaybı
- epilepsi
- görme bozukluğu
- fiziksel koordinasyon ile ilgili sorunlar
- nöbetler
- küçük kafa
Tedavi
Bilim adamları bir CMV aşısı arıyorlar, ancak henüz bir tedavisi yok. Edinilmiş CMV’ye sahip ve virüsü ilk kez kapmış kişiler, semptomları hafifletmek için Tylenol (asetaminofen), ibuprofen veya aspirin gibi reçetesiz ağrı kesici ilaçları kullanabilir ve bol miktarda sıvı içmelidir.
Konjenital veya tekrarlayan CMV’si olan kişiler, virüsün yayılmasını yavaşlatmak için gansiklovir gibi antiviral ilaçlar kullanabilir.
Bu ilaçların olumsuz etkileri olabilir. Geniş organ hasarı varsa, hastaneye yatış gerekli olabilir. Yenidoğanların organ fonksiyonları normale dönene kadar hastanede kalmaları gerekebilir.
Kaynak: pixabay.com
Önleme
Aşağıdaki önlemler, CMV’ye yakalanma riskini azaltmaya yardımcı olabilir:
- Elleri düzenli olarak sabun ve suyla yıkayın.
- Gözyaşı ve tükürük teması da dahil olmak üzere küçük bir çocuğu öpmekten kaçının.
- Bardakları ve mutfak gereçlerini paylaşmaktan kaçının, örneğin bir içeceğin etrafından dolaşırken.
- Çocuk bezi, kağıt mendil ve benzeri eşyaları dikkatli bir şekilde atın.
- CMV’nin vajinal sıvılar ve meni yoluyla yayılmasını önlemek için prezervatif kullanın.
CMV’li çocukların ebeveynlerini ve bakıcılarını, ister ilaç kullanıyor olsun ister işitme kontrolleri gibi tüm hizmetler için randevulara gidiyor olsun, mümkün olduğunca erken tedaviye başvurmaları gerekiyor.
Türler
Üç ana CMV enfeksiyonu türü vardır: edinilmiş, tekrarlayan veya doğuştan. Edinilmiş veya birincil CMV, bir kişinin virüsü ilk kez aldığı zamandır.
Tekrarlayan CMV, kişinin zaten virüse sahip olduğu zamandır. Virüs uykudadır ve daha sonra zayıf bir bağışıklık sistemi nedeniyle aktif hale gelir. Konjenital CMV, bir kişinin hamilelik sırasında virüse sahip olması ve onu fetüse geçmesidir.
CMV, doğmamış bir çocuğu veya yeni bir nakil alıcısı veya HIV’li bir kişi gibi bağışıklık sistemi zayıf olan bir kişiyi etkilemediği sürece genellikle bir sorun değildir. HIV’li bir kişi CMV ile tanışırsa, organ yetmezliğine, göz hasarına ve körlüğe yol açabilir. Antiviral ilaçlardaki gelişmeler son yıllarda riski azaltmıştır.
Organ ve kemik iliği nakli yapılan kişiler, vücutlarının yeni organları reddetmemesi için bağışıklık sistemlerini düşürmek için bağışıklık bastırıcı ilaçlar almak zorundadır. Uyuyan CMV bu kişilerde aktif hale gelebilir ve organ hasarına yol açabilir.
Nakil alıcıları, CMV’ye karşı bir önlem olarak antiviral ilaçlar alabilir. Hamile bir kişi virüsü fetüse geçirebilir. Buna konjenital CMV denir.
Virüsle doğan bebeklerin çoğunda hiçbir belirti veya semptom görülmeyecektir, ancak bunların yaklaşık %20’sinde semptomlar veya öğrenme güçlükleri de dahil olmak üzere uzun vadeli sağlık komplikasyonları olacaktır.
Semptomlar şiddetli olabilir ve görme ve işitme kaybı, küçük kafa boyutu, halsizlik, kasları kullanmada zorluk, koordinasyon sorunları ve nöbetleri içerir.
Nedenler
Sitomegalovirüs, 40 yaşına kadar insanların %50’sini etkileyen yaygın bir herpes virüsüdür. Edinilmiş sitomegalovirüs, tükürük, meni, kan, idrar, vajinal sıvılar ve anne sütü gibi vücut sıvıları yoluyla insanlar arasında yayılabilir.
Bir kişi, üzerinde virüs bulunan bir yüzeye dokunarak ve ardından burnun veya ağzın iç kısmına dokunarak da virüsü kapabilir.
Çoğu insan virüsü çocukluk döneminde, kreşlerde ve çocukların birbirleriyle yakın temasta olduğu diğer yerlerde kapar. Bununla birlikte, bu yaşta çocuğun bağışıklık sistemi normalde bir enfeksiyonla başa çıkabilir. Tekrarlayan CMV, HIV, organ nakli, kemoterapi veya 3 aydan fazla oral steroid alması nedeniyle zayıflamış bağışıklık sistemi olan kişilerde ortaya çıkabilir.
Konjenital CMV normalde bir kadın, hamilelik sırasında veya gebe kalmadan kısa bir süre önce CMV ile ilk kez sözleşme yaptığında ortaya çıkar. Bazen, özellikle kişinin bağışıklık sistemi zayıflamışsa, uykuda olan bir CMV hamilelik sırasında tekrarlayabilir.
Teşhis
Bir kan testi, bağışıklık sistemi CMV’nin varlığına yanıt verdiğinde vücudun oluşturduğu antikorları tespit edebilir.
Hamile bir kişi, CMV’nin yeniden etkinleştirilmesinin gelişmekte olan bebeğini etkileyebileceği konusunda minimal bir risk taşır. Doktor hamile bir kişinin CMV olduğundan şüphelenirse amniyosentez önerebilir. Bu, virüsün mevcut olup olmadığını öğrenmek için bir amniyotik sıvı örneğinin çıkarılmasını içerir.
Doktor doğuştan CMV’den şüphelenirse, bebeği yaşamın ilk 3 haftasında test edecektir. Bebek doğumdan sonra virüse yakalanmış olabileceğinden, 3 haftadan sonra yapılan test konjenital CMV için kesin sonuç vermez.
Zayıflamış bir bağışıklık sistemi olan herkes, virüs aktif olmasa bile test yaptırmalıdır. CMV komplikasyonlarının düzenli olarak izlenmesi, görme ve işitme sorunlarının test edilmesini içerecektir.
Komplikasyonlar
Sağlıklı insanlar nadiren CMV’den önemli ölçüde hastalanırlar. Bununla birlikte, zayıflamış bir bağışıklık sistemi olan kişilerde, tek bir çekirdekli çok fazla beyaz kan hücresinin bulunduğu bir durum olan CMV mononükleozu gelişebilir.
Semptomlar boğaz ağrısı, şişmiş bezler, şişmiş bademcikler, yorgunluk ve mide bulantısını içerir. Karaciğer iltihabına veya hepatite ve dalak büyümesine neden olabilir.
CMV mononükleozu, Epstein-Barr Virüsünün neden olduğu klasik mononükleoza benzer. (EBV). EBV mononükleozu, glandüler ateş olarak da bilinir.
CMV’nin diğer komplikasyonları şunlardır:
- ishal, ateş, karın ağrısı, kolon iltihabı ve dışkıda kan gibi gastrointestinal problemler
- karaciğer fonksiyon sorunları
- ensefalit veya beyin iltihabı gibi merkezi sinir sistemi (CNS) komplikasyonları
- pnömonit veya akciğer dokusunun iltihabı.
