Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin Açılması, İlk Meclisin Özellikleri, Nitelikleri

0
Advertisement

İlk Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılması ile ilgili maddeler halinde özet bilgilerin yer aldığı ve ilk meclisin nitelikleri hakkında bilgiler.

TBMM'nin Açıldıktan Sonraki İlk Çalışmaları

Türkiye Büyük Millet Meclisinin Açılması (23 Nisan 1920):

İstanbul’un İngilizler tarafından 16 Mart 1920 tarihinde işgalinden sonra, Mustafa Kemal, Türk milletinin, milli bir birlik kurarak kendisini kurtarabileceği inancını açığa vurmanın zamanı geldiğini anladı. Yapılacak işleri konuşmak ve kesin kararlar almak için Türk milleti adına iş görecek bir meclisin açılmasına karar verdi.

Mustafa Kemal, son Osmanlı Mebuslar Meclisi dağıldıktan sonra, tüm illere haber göndererek, yeniden mebus seçimi yapılmasını buyurdu. İstanbul’dan kaçan mebusların da Ankara’ya gelmelerini bildirdi. Bunun üzerine Anadolu’nun her tarafında yeni mebus seçimi yapıldı.

Meclis 23 Nisan 1920 cuma günü büyük bir törenle Ankara’da açıldı. Bu yeni Meclisin adına, Türk milletinin gerçek temsilcisi olduğu için Türkiye Büyük Millet Meclisi denildi.

Mustafa Kemal, Meclisin açılışından bir gün sonra söylediği bir söylevde Anadolu’ya çıkışından Meclisin açıldığı güne dek geçen olayları ve yaptığı işleri anlattıktan sonra millî mücadele için hep birlikte tutulması gereken yolu açıkladı.

Advertisement

Yeni Bir Türk Devletinin Kurulması :

Büyük Mille Meclisi (BMM) ilk iş olarak bir hükümet kurmak için hazırlıklara başladı. O sırada yeni bir devlet ve hükümet kurmak çok önemli bir şeydi. Mustafa Kemal bu işte de dehasını gösterdi. Meclise bir önerge vererek hükümet kurmak için gereken ilkeleri ileri sürdü. Meclis de onun düşüncelerine uygun olarak şu ilkeleri kabul etti:

  1. Bir yeni hükümet kurmak gereklidir.
  2. Bir yeni hükümet başkanı tanımak, ya da bir padişah kaymakamlığı kurmak doğru değildir.
  3. Türkiye Büyük Millet Meclisinin üstünde bir kuvvet yoktur.
  4. Türkiye Büyük Millet Meclisi hem kanunları yapmak, hem de yürütmek hakkını taşır. Meclisten ayrılacak bir kurul, Meclis adına hükümet işlerini görür. Meclis Başkanı bu kurulun da başkanıdır.
  5. Padişah ve halife, düşman elinden kurtulduktan sonra, Meclis onun hakkında bir karar verecektir.

Türkiye Büyük Millet Meclisi bu esaslar içinde yeni bir hükümet kurdu. Türkiye Büyük Millet Meclisi hükümeti adını alan bu yeni hükümetin başına aynı zamanda Meclis Başkanlığına da seçilmiş olan Mustafa Kemal Paşa (Atatürk) getirildi.

Bu suretle yeni bir Türk devleti kurulmuş oluyordu. Mustafa Kemal Yeni Türk devlet ve hükümetinin kurulduğunu tüm dünyaya bildirdi. Yeni Türk devletini ilk kez Sovyet Rusya devleti tanıdı.

Kaynak – 2

İLK TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ’NİN AÇILMASI (23 Nisan 1920)

İstanbul’un işgalinden sonra Mebuslar Meclisi dağıtılmış, padişah tutsak durumuna düşürülmüştü.

Bu durum, Mustafa Kemal’e ulusal bir meclis toplama fırsatı verdi. Temsil Heyeti adına illere, sancaklara ve kolordu komutanlıklarına gönderilen bir genelge ile yeni seçimlerin yapılması emredildi.

Yeni seçilen milletvekilleri ve istanbul’dan kaçarak Anadolu’ya gelenlerle birlikte ilk Türkiye Büyük Millet Meclisi açıldı.

Advertisement

TBMM, Mustafa Kemal’i başkan seçti.

Mustafa Kemal’in meclise sunduğu aşağıdaki önerge kabul edildi.

  1. Hükümet kurmak zorunludur.
  2. Geçici olduğu bildirilerek bir hükümet başkanı tanımak ya da padişah vekili ortaya çıkarmak uygun değildir.
  3. Mecliste beliren ulusal iradenin yurdun kaderine el koymasını kabul etmek temel ilkedir.
  4. TBMM’nin üstünde bir kuvvet yoktur.
  5. TBMM yasama, yürütme ve yargı yetkilerini kendinde toplamıştır.
  6. Meclisten seçilecek ve vekil olarak görevlendirilecek bir kurul, hükümet işlerine bakar. Meclis başkanı, bu kurulun da başkanıdır.
  7. Padişah ve halife, baskı ve zordan kurtulduğu zaman, Meclis’in düzenleyeceği yasal ilkeler içinde yerini alır.

İLK TBMM’NİN NİTELİKLERİ

  1. İlk Meclis, çeşitli zümrelerden, dünya özlemleri ayrı insanları tek bir amaç etrafında toplamıştı.
  2. ilk TBMM, kurucu meclislerin sahip olduğu haklarla beraber daha geniş haklara sahipti. Yukarıda esasları belirtilen önergenin ilk maddesinde “hükümet kurmak gereklidir” esasını kabul etmekle kendisindeki kuruculuk özelliklerinin de bulunduğunu göstermişti.
  3. Aynı önergenin ikinci maddesiyle geçici bir başkan seçmek ya da Padişah vekili atamayı reddetmekle devamlılığını ifade etmiştir.
  4. Önergenin 4. maddesinde kendisini ulusal iradenin tek üstün temsilcisi olarak ilan etmiş, İstanbul Hükümeti’ni hukuken yok saymıştır.
  5. Millet Meclisi, kabul ettiği bu esaslarla yeni bir devlet kurmuş oluyordu.
  6. İlk Meclisin en önemli özelliklerinden biri “güçler birliği” ilkesine göre çalışmasıydı. Buna göre Meclis, hem yasaları çıkaran hem yasaları bizzat uygulayan durumundaydı. Zaman zaman da mahkeme gibi adli kararlar veriyor ve bu kararları uygulatıyordu. İlk meclisin böyle bir niteliğe sahip olmasının temel nedeni şuydu: Ortam, çabuk karar vermeyi ve verilen kararları derhal uygulamaya koymayı gerektiriyordu.
  7. Güçler birliği sistemiyle Meclis, milletin tek temsilcisi haline getirilmiş oldu.
  8. Ulusal birliğin sağlanması için vatanın kurtuluşunu ön planda tutmuş, padişahlık ve halifelik kurumlarına dokunulmamıştır.


Leave A Reply