XVII. ve XVIII. yüzyıllarında Avrupa’nın hem siyasal hem de bilim-teknik alanlarında içerisinde bulunduğu durumlar ile ilgili maddeler halinde bilgiler.
BlLlM VE TEKNİK ALANINDAKİ GELİŞMELER
Rönesansla birlikte skolastik düşünce, yerini özgür araştırma ve inceleme çalışmalarına bıraktı. Bunun sonucunda XVII. yüzyıldan itibaren bilim ve sanatta büyük gelişmeler görüldü. Bu gelişmeler nedeniyle XVIII. Yüzyıl, Avrupa’da “Aydınlanma Çağı” olarak adlandırılmıştır.
F. Bacon, bilimsel çalışmalarda izlenecek yöntem konusunda çalışmalar yaptı. Gözlem ve deneylerle elde edilecek verilerin değerlendirilmesi ve doğru sonuçlar elde edilmesi konusunda yöntemler geliştirildi.
Galileo ve Newton‘un açtığı çığırla bilimsel yöntem, skolastik düşüncenin yerini aldı.
İnsanlarda araştırma ve inceleme isteği uyandı.
Bilimin gelişmesiyle yeni teknolojiler ortaya çıktı.
Avrupa’da ticaret ve sanayi yeni boyutlar kazandı.
Modern felsefenin kurucusu olarak bilinen R. Descartes, matematik ve astronomi alanında çalıştı. Tabiat bilimlerinde de, matematikteki gibi kesin sonuçlara ulaşılabileceğini savundu.
Deha Yüzyılı adı verilen XVII. Yüzyılda;
• Isaac Newton yansıtıcı teleskopu yaptı ve Evrensel Çekim Yasası‘nı buldu.
• Astronomi ve fizik bilimleri modern bir nitelik kazandı.
• Cisimlerin atomlardan ve moleküllerden oluştuğu ortaya konuldu.
• Belirli kütledeki bir gazın hacminin, basıncıyla ters orantılı olduğu belirlendi (Böyle yasası).
Çeşitli Avrupa ülkelerinde açılan bilim akademileri sayesinde
– hem bilimsel gelişme hızlandı,
– hem de bilim-sanayi ilişkisi gelişti.
XVIII. Yüzyılda, bilimden ziyade felsefe, altın çağını yaşadı.
Bilimde de önemli gelişmeler oldu.
Proust, “Değişmez Oranlar Yasası”nı,
Volta, elektriği,
Denis Papin, buhar gücünü,
Mongolfiye Kardeşler, balonu,
Franklin, paratoneri, buldu.
Doğa bilimlerinde James Cook, Ekonomide, Adam Smith, Matematikte, Paskal devrin yetiştirdiği ünlü bilginlerdir.
SİYASAL ALANDAKİ GELİŞMELER
Bu yüzyıllarda, millî devletlerde kralların siyasî merkeziyetçiliği güçlendi. Bu gelişme mutlakiyetçilik dönemi olarak adlandırılır.
Mezhep savaşları bu yüzyılda da devam etti.
Otuz yıl savaşları dinsel görünüm altında sürdürülen siyasal savaşlardı. Çünkü önce Katoliklerle Protestanlar arasında çıkmış, daha sonra Katolik olan Fransa’nın Protestanlar tarafına geçmesiyle din savaşı niteliğini kaybetmiştir.
Fransa, İsveç, Hollanda ve Alman protestanlarıyla Almanya arasında olan bu savaşlar, Almanya’nın yenilmesi ve Vestfalya Antlaşması’nın (1648) imzalanması ile sona erdi.
Buna göre;
• Avrupa halkına istediği mezhebi seçme imkânı tanındı. Böylece, mezhep çatışmaları siyasî sorun olmaktan çıkarıldı.
• Fransa, Alsas’ı aldı.
• İsveç, Baltık Denizi kıyısındaki bazı yerleri Almanya’dan aldı.
İngiltere’de Demokrasi Mücadelesi
İngilizler 1215’te krallarına kabul ettirdikleri Magna Carta (Büyük Şart) ile demokrasi yolunda önemli bir adım atmışlardı.
17. Yüzyılda İngilizler, iki kez ayaklandılar ve ülkelerinde meşrutiyet yönetimini gerçekleştirdiler.
1648 ayaklanmasına Kromvel önderlik etti. Kral İskoçya’ya kaçtı ve İngiltere’de cumhuriyet ilan edildi.
Kromvel’in ölümünden sonra yeniden krallık yönetimine geçildi.
Bir süre sonra halk yeniden ayaklandı ve tahta geçen yeni krala İngiliz İnsan Hakları Bildirisi kabul ettirildi(1689). Bundan böyle kral, devlet işlerini parlamentoya danışmadan yapamayacaktı. Böylece, parlamenter yönetim İngiltere’ye kesin olarak yerleşti.
İngiltere, XVII. Yüzyıldan itibaren İspanya’nın boşalttığı alanlarda askeri ve siyasi nüfuzunu arttırdı. Dünya üzerinde ingiltere’nin ticari etkinliği arttı.
Fransa’da Durum
XVII. yüzyıl; Fransa’nın sınırlarını genişletmek için birçok savaş yaptığı bir dönemdir. Bu dönemde Fransız siyasetinin özünü “Fransa’nın doğal sınırlarına kavuşturulması” ilkesi oluşturmuştur.
Bunun için Fransa; ispanya, Hollanda ve Almanya ile savaştı. Diğer Avrupa devletleri özellikle İngiltere, Fransa’nın güçlenmesini istemediklerinden saldırıya uğrayan devletlere yardım ettiler. Yıllarca süren savaşlardan sonra Fransa isteğine kavuşamadığı gibi bir hayli de yıprandı.
Yedi yıl Savaşlarında Amerika’daki sömürgelerinin önemli bir kışımı İngiltere’ye kaptırdı.
Mutlakiyetçi devlet yapısı Fransa’da XVII. Yüzyılda oluştu.
XIV. Lui “Devlet demek, ben demektir.” sözü ile mutlakiyeti en çarpıcı biçimde ifade etmiştir.
Sömürgecilik
Coğrafî Keşiflerle başlayan sömürgecilik hareketi, XVII ve XVIII. yüzyıllarda daha ileri boyutlara vardı.
İngiltere ve Fransa, büyük sömürge imparatorlukları kurmuş olan ispanya ve Portekiz’in sömürgelerine el atmaya başladılar.
Bu yüzyıl boyunca Avrupa’nın birçok ülkesi yeni yeni sömürgeler elde etti. Artık Avrupa siyasetine sömürgeler konusu egemen olmaya başladı.
Not : Siyasî birliklerini geç kurmuş olan Almanya ve İtalya’nın sömürge alanlarından mahrum kalması ileride birçok çatışmaya yol açacaktır.
• İngiltere, çok geniş bir sömürge imparatorluğu kurdu. Hindistan, Birmanya, Belucistan, Kıbrıs, Malta, Mısır, Sudan ve Oranj’i sömürge haline getirdi.
• Fransa sömürgecilikte başarılı olamadı. Sömürgelerinin bir kısmını ingiltere’ye kaptırdı. Cezayir, Tunus, Sudan’ın bazı bölgeleri ile Madagaskar’ı sömürge edindi.
Almanya, daha çok Afrika’da bazı sömürgeler elde etti.
İtalya, Trablus’u ve Kızıldeniz kıyısındaki bazı yerleri aldı.
Rusya da geniş bir sömürge imparatorluğu kurdu.
Doğu Avrupa
Doğu Avrupa’da Avusturya, Osmanlıların geri çekilmesiyle birlikte Avrupa’nın büyük devletlerinden biri haline gelmişti.
Osmanlılara karşı, Avusturya – Rusya ittifakı oluştu.
Lehistan, Poltava Savaşı’ndan sonra Avusturya, Rusya ve Prusya arasında paylaşılarak tarih sahnesinden silindi.
işgalden kaçan Leh milliyetçilerinin Osmanlı Devleti’ne sığınması (mülteciler sorunu) Osmanlı-Rus savaşma neden oldu.
Rusya, savaşın sonunda imzalanan Küçük Kaynarca Antlaşması‘yla kesin bir üstünlük sağladı.
EKONOMİ ALANINDAKİ GELİŞMELER
• XVII. ve XVIII. yüzyıllar ekonomide bir geçiş devri oldu. Feodal ekonomiden sanayi ekonomisine geçildi.
Devletler,
• Meslek sahibi ve yetişmiş iş gücünün yurt dışına çıkmasına engel oldular.
• Kendi değerli madenlerinin ülke içinde kalması için uğraştılar.
• Dış ticarette denge kurmayı, ihracatlarını arttırmayı hedeflediler.
Merkantilizm politikası gereği ülkeler çok satıp az alarak zenginleşmeyi amaçladılar.
DÜŞÜNCE HAYATINDAKİ GELİŞMELER
• XVII. ve XVIII. yüzyıllarda Avrupa’da düşünce hayatında önemli gelişmeler gerçekleşti.
• Çok sayıda bilim adamı verdikleri seçkin eserlerle bilimsel düşüncenin yerleşmesini sağladı, düşünce özgürlüğünün önemini vurguladılar.
• Özellikle XVIII. yüzyıl, Fransa’da, Aydınlanma ve Işıklar Yüzyılı oldu. Bilim adamları özgür düşünceyi, akım ve bilimin egemenliğini savunmuşlardır.
• Bu yüzyılın seçkin Fransız düşünürleri Bacon, Descartes, Montesquieu, J.J. Rousseau, Diderot‘tur.
• İngiltere ve Almanya’da da bilim ve düşünce alanında önemli gelişmeler oldu.
• Skolastik düşünceden akılcı düşünceye geçiş tamamlandı.
• Aklın, bilimin ve özgür düşüncenin önündeki engeller kaldırıldı.
• Kültür düzeyi yükseldi.
• Milli egemenlik, demokrasi, cumhuriyet, insan hakları gibi kavramlar siyasi hayata girdi.
