Advertisement
Ya Ya bağlacı cümleye nasıl bir anlam katar? Ya Ya bağlacının kullanılması, yazımı, örnek cümleler. Ya Ya Bağlacı İle İlgili Cümleler
Ya Ya
Farsçadan alınan ya bağlacı, türlü öğeler, sözcükler, tümceler arasında yeğleme, seçme, üstün tutma, oranlama anlamlarıyla bağlantı sağlar: Ya yerim ya yemem; Ya okurum ya okumam; Ya sen git, ya ben gideyim; Ya o ya ben!… gibi.
Ya Ya Bağlacı İle İlgili Cümleler
- “Ya tavanları akmakta, ya kaloriferleri işlememekte ya duvarlarının sıvası dökülmektedir.” (özneleri bağlıyor)
- “Günde bir öğün sıcak yemek ya yiyorlar ya yemiyorlar.” (yüklemleri bağlıyor)
- “Hep ya aptalına, ya isteksizine, ya dik kafalısına çattım.” (tümleçleri bağlıyor)
- “Kırk elli kişi kadar ya var, ya yoktuk.” (yüklemleri bağlıyor)
- “O ne zaman gelse, usta beni ya çarşıya ya suya gönderir, göndermese bile mutlaka bir iş buyururdu.” (tümleçleri bağlıyor)
- “Bizim ada, uçakların üstünden geçtikleri bir yol güzergâhı olmalı ki, hep ya üstümden, ya solumdan geçip gidiyorlar.” (tümleçleri bağlıyor)
- “Ayağın kırık değil ya, git iç… der oldu.” (yüklemleri bağlıyor)
- “Döv, kemiklerini kır, ya ölsün, ya adam olsun! demişti.” (yüklemleri bağlıyor)
- Örneklerde görüldüğü üzere, ya bağlacı, ya … ya biçiminde kullanıldığı gibi, tek başına da kullanılır. Bir önceki tümcenin, yükleminden sonra gelerek anlamı pekiştirir: Sinemaya gideceğiz ya, kapının anahtarını bir bulabilsek! gibi.
- “Beş lira için fena para değil dedim. Dedim ya, nedir beş lira şu zamanda ?”
- “O geceyi de bu türlü kuruntularla geçirdikten sonra, sabahleyin dokuzda, yeni banyo, friksiyonlu yeni tıraştan sonra Bakanlıkların yolunu tuttu. Tuttu ya, ne kadar erken giderse gitsin boştu.”
- “Yürüyüverdim denize doğru. Yürüyüverdim diyordum ya, dünyanın yolu!”
- “Dışarıda da kıyamet kopuyor. Kopar ya; Varsın kopsun!”
ya bağlacı koşul anlamı taşıyan tümcelerde, tek kullanıldığında bir olasılık belirtir: Ya geliverirse; Ya param yetmezse … gibi.
- “Sana birşey söyleyeyim mi ?
Söyle…
Ya yapmazsan ?
Belki yaparım…” - “Ya sözlerime alınıp benimle bir daha konuşmazsa?”
Aynı tümcede ya, ya da, veya, yahut, yahut da gibi birkaç bağlacın birlikte kullanıldığı da görülür:
- “Bu ilkelere dayanan her yeni düşünceyi ya benimseyeceğiz, ya da kafamızın düzenine aykırı bulup geri iteceğiz.”
- “Beni ya bağlayıp zararsız hale sokarak veya büsbütün temizleyerek, defineyi alıp götürecekler.”
- “Sen benim sözüme bak: günün birinde ya kendi yatma, yahut benimkine kumanda edeceksin!”
- “Ya bir yol gösterir yahut bir yolun yanlış olduğunu söyler “
- “Bir şeyin ya lüzumunu, yahut da lüzumsuzluğunu hissetmeli, fakat bir halde hissetmelidir.”
- “Naciye’yse, ya bir sandalye çekip bacak bacak üstüne atar, yahut musluğun aynasında kendi kendini seyreder, yahut da ocaktaki tencerelerin başına geçip yemeklere bakardı.”
ya bağlacı, tümcede yüklemden sonra kullanıldığında yüklemi pekiştirmekte, tümce kesildiğinde de düşünce ve yargının sürdüğünü anlatmakta, böylece tümceler arasında bir düşünsel bağlantı sağlamaktadır:
- “Kuşlar yoktu şimdi havada ama, yolun kenarında yeşillikler vardı ya…”
- “Hooooş, Naciye’nin ona pek aldırış ettiği yoktu ya…”
- ya’lar birçok kez yinelenerek anlatım sürdürülür:
- “Ya yarın seni alıp hapsederlerse ? Ya yalnız seni değil, beni de seninle birlikte mahkemelere sevk’ederlerse ?”
Advertisement
