Anne karnındaki fetüs neden gelişim sorunları yaşar? Anne karnında fetüsün gelişimi neler nasıl etkiler, dikkat edilecekler.
Anne Karnında Bebeğin Gelişimi Etkileyen Faktörler
Hamilelikte fetüs gelişimi etkileyen çok çeşitli faktörler mevcuttur.Bunlar arasında plasenta ya da umbilikal kordonda meydana gelen bir bozukluğa bağlı olarak fetüsde; oksijen yetersizliği, sifiliz, Toksoplazmozis, sitomegalovirus gibi infeksiyonlar ile radyasyon, travma veya kimyasal hasarlar, maternal beslenme bozukluğu ve kırmızı küre, beyaz küre, trombositleri izoantikorlarla değiştiren, bozan, parçalayan, immünolojik hastalıklar sayılabilir.
Annenin Beslenmesi
Annenin diyetindeki eksiklikler bebeğin ağırlığı ve genel durumunu etkilediği gibi hayvan deneylerinde bunun çeşitli anomalilere yol açtığı da gösterilmiştir. Gebe kadında malnütrisyon yüksek oranda fötal kayıplara, ölü doğumlara, prematüreliğe, neonatal ölümlere, konjenital malformasyonlara, kalsiyum ve protein eksiklikleri kemik ve kas yapısı bozukluklarına sebep olur. Fetüste diyet eksikliğine karşı beynin direnci kaslar ve deri altı dokusuna kıyasla daha yüksektir. A, B, C, D, E vitaminlerinin eksikliklerinin fetüste çeşitli kusurlara sebep olduğu hayvanlarda gösterilmiştir.
Maternal İnfeksiyon Hastalıkları
Gebe annenin geçirmekte olduğu infeksiyonun embriyon ya da fetüsü hasara uğratması hastalığın şiddetine bağlı değildir. Bazı hastalıklar annede hafif geçtiği halde gelişmekte olan embriyon için çok zararlı olabilir. Bazıları da annede çok ağır seyrettiği halde fetüsde çok küçük zararlara neden olur.
Kızamıkçığın embriyon üzerindeki zararlı etkisi ilk kez 1941’de Avustralya’da saptanmıştır. Gebeliğin onikinci haftasından önce geçirilen kızamıkçık infeksiyonu fetüste çok büyük malformasyonlara sebep olur. Onikinci haftadan sonra geçirilen kızamıkçık fetüs için daha az zararlı olursa da abortus ve ölü doğumlara neden olabilir. Kızamıkçığın sebep olduğu en önemli kusurlar: Konjenital kalp hastalığı, katarakt sağırlık, gelişme ve zekâ geriliğidir. Poliomiyelit daha çok fötal ölümlere, toksoplazmozis özellikle santral sinir sisteminde defektlere yol açar.
Gebe kadınların canlı virüslerle açılanmaları kesin olarak zararlıdır. Çiçek aşısı yapılan gebelerde ölü doğum veya bebeklerde çeşitli organ, deri ve kemik lezvonlarına rastlanır.
Sabin aşısına bağlı konjenital anomalilere ve ölü doğumlara rastlanmıştır.
Gebelerde Görülen Diğer Patolojik Durumlar
Gebelerde kan basıncı yüksekliği fötüsün kaybına, gebelik toksemiası fötal kayıplara, ölü doğumlara ve intrauterin gelişme geriliğine, diyabet, hipArtiroidizm yüksek oranda fötal ölümlere sebep olur.
Annenin fazla sigara içmesi prematüreliğe veya doğum ağırlığının eksik olmasına yol açar.
Plasenta yolu ile annenin aldığı bazı ilaçlar da fötüse geçebilir. 1961-62 yıllarında Avrupa’da birçok ülkede gebelerin kusmalara karşı Thalidomide alması sonucu fokomeli salgın halinde görülmüş vc 5000 bebeğin kol ve bacakları kusurlu doğmuştur. Burada alınan ilâcın miktarı ile meydana gelen anomali arasında bir ilgi saptanamamıştır. Bir doz alan annelerden anomalili bebekler, buna karşılık defalarca alanlardan normal bebekler doğduğu görülmüştür.
Fiziksel Etkenler
x ışınları, ısı ve oksijen eksikliği ile C02 fazlalığının hayvanlarda zararlı etkileri görülmüştür. Gebe bir kadına tedavi amacı ile pelvik bölgeye gebeliğin ilk 2 ayında yani embriyonda hücre çoğalması ve diferansiasyonu döneminde masif doz x ışını verilirse çoğunlukla abortus olur ya da bebekte çeşitli anomaliler meydana gelir. Işın alan vakaların % 75’inde 50-60 oranında anomali saptanmıştır. Yani organ oluşumu döneminde x ışını verildiğinde gelişme bozulur.
Annedeki Duygusal Değişimler
Annenin duygusal durumu ile dolaşımda bulunan hormonlar arasında ilgi vardır. Ani heyecanlanma, korkma durumlarında adrenallerin aktivitesi artar. Farelerde hidrokortizon enjeksiyonu ile yarık damak meydana getirilmiştir. Benzer durumlar insanlarda da olabilir. Gebeliğin ilk 10 haftasında geçirilen emosyonel bozukluklar yarık damağa sebep olabilirler.
Doğumda Kullanılan İlâçların Zararlı Etkileri
Doğum ağrılarına karşı kullanılan sedatiflerin zararlı etkileri cerrahi anestezide kullanılanlara kıyasla daha fazladır. Cerrahi anestezide amaç hastanın kaslarında gevşeme meydana getirmektir. Oysa doğumda seçilecek ilaç uterus kontraksiyonlannı azaltmamalıdır. Doğumda ilâç verilirken hem anne ve hem de bebeği göz önünde bulundurmak zorunludur. Anne için zararsız bir ilâç bebeğine zararlı etki yapabilir. Annede hafif anoksi zararsızken fetüs için fatal olabilir. İlâç anne kan basıncını düşürebilir ve bu ona pek zararlı olmayabilir, fakat bu fetüs için çok tehlikelidir. Fötal ve fötalmeternal dolaşım bozulur. Morfin gibi bazı ilâçlar fotüsün solunum merkezine zararlı etki yapar ve doğumdan sonra solunum gecikebilir. Doğumda ilâç ve teknik, servikste normal dilatas-yon belirtileri görülmeden uygulanmamalıdır. Çünkü serviksi dilate eden uterus kontraksiyonlarıdır.
