Balad ne demektir? Balad nasıl bir nazım şeklidir, özellikleri nelerdir? Bu biçimdeki usta şairler, örnekleri, hakkında bilgi.
Balad
Balad; Batı edebiyatlarında bir nazım biçimi; biçimin belirlediği bir şiir türü; dans şarkısıdır. Tarihsel serüveni içinde edebiyat ve müzik terimi olarak gelişerek değişen anlamlar alan balad, Fransızcanın güneş lehçesinde (Provansça) dans anlamındaki “balada”dan gelir. Müzikle sözün hemen hiç ayrılmadığı ortaçağ edebiyatında dansların ayrılmaz parçası olan duygusal (lirik) şiirlerin adıydı. Edebiyat ürünüyle müzikli gösterilerin birbirinden ayrıldığı sonraki dönemlerde balad bir nazım biçiminin adı oldu: Bentleri altı ya da sekiz dizeden oluşan üç bent, çapraz ya da sarma uyakla (kafiye) birbirine bağlanır; kısa ve yarım son bent şiirin öyküsünü özlü ve nükteli bir biçimde sonuçlandırır: François Villon’un baladları (1431-1485). Balada emek veren bilinmeyen halk sanatçılan onu anonim bir biçime dönüştürdüler. Bazı baladlarda nakarat bölümleri her bentten sonra yer alabilir oldu. Bazılarında ise ilk bendin son dizesi, her bendin sonunda tekrarlandı (terci-i bend düzeni). Ne var ki birçok Batı nazım biçimi gibi balad da, çok zaman yaratıcılarının özgür yeğlemelerine göre değişikliklere uğramış, bu konuda Doğu edebiyatlarının (Arap, Fars, Türk divan şiiri) sıkı düzencesi ve değiştirilmez kuralları geçerli olmamıştır. Bu anlamda baladları tek bir biçim planıyla özetlemek olanaksızdır. Genellikle bir öyküyü şiirleştiren, ölçü bakımından denk dizelerin şairin yeğlediği sayıda kümeleşerek (bent) üç ya da üç buçuk bent uzunluğunda sunuluşu balad örneğinin klasik kullanılışı oldu. Bu biçimde usta işi örnekleri önde gelen şairler arasında Machaut, E. Deschms, Marot, Villon, Banville, E. Rostand, Coleridge, Oscar Wilde, Bürger, Schiller, Goethe, Uhland, H. Heine, V. Hugo, Musset, Aragon başta sayılırlar. Baladı bir müzik ürünü olarak kullanma eğilimi de süreklilikle gündemde kaldı (Chopin, Listz, Brahms); böylece öykülü, lirik şiirler çağdaş müziğe de söz etkisiyle temel olma işlevini sürdürdü. Tanzimat sonrası Batı edebiyatlarından bazı nazım biçimleri alan Türk şairleri balad konusunda ilgisiz kaldılar. Bu konuda edebiyatımızın seçkin örnekleri, Fransız şiirleriyle doğrudan ilişki kuran son dönem şairlerinden geldi (îlhan Berk, Atilla İlhan…)
