Baltacı Mehmet Paşa Kimdir? Osmanlı sadrazamları arasındaki en meşhur ve tartışma konusu olmuş olan Baltacı Mehmet Paşa’nın hayatı ve dönemi ile ilgili bilgiler.
Baltacı Mehmet Paşa
BALTACI MEHMET PAŞA (1660-1721 ), Türk devlet adamıdır. İki kere sadrazam olmuştur. Baltacı Mehmet Paşa Kastamonu’nun Osmancık kasabasında doğdu, çocuk yaşında memleketinden çıkarak çeşitli yerlerde bulundu, bir müddet sonra saray hizmetine girdi. Sarayda Baltacılar Ocağı’na alındığı için, «Baltacı» diye tanınmıştır. Sesinin güzelliğiyle de kendini tanıtarak sarayda müezzin oldu, IV. Mehmet’in oğulları Şehzade Mustafa ile Şehzade Ahmet’in şahsî hizmetlerinde çalıştı. III. Ahmet’in tahta çıkması üzerine (1703) vezir (= mareşal) rütbesiyle Kaptanı Derya (deniz kuvvetleri komutanı) oldu (1704) Dört aya varmadan da sadarete getirildi. Bu mevkide 1,5 yıl kaldıktan sonra, azledildi. Dört yıl sonra Halep beylerbeyliğinden (umumî valiliğinden) alınarak yeniden sadrazam tâyin olundu (1710).
Bu sıralarda devletin en önemli dış meselesi Rusya ile münasebetlerin gerginleşmesi ve o çağda büyük Avrupa devletlerinden sayılan İsveç’in cengâver kralı Demirbaş Şarl (XII. Kari) ın Osmanlıya ilticasıydı. Rusya’ nın rahat durmayacağı anlaşıldığından, 20 Kasım 1710’da bu devlete karşı savaş açıldı. Başkomutanlığa Baltacı getirildi.
Büyük bir ordu ile Çar I. Petro üzerine yürüyen Baltacı, Prut nehri kıyılarında Falcı mevkiinde Rus İmparatoru’nu kuşattı (20 temmuz 1711). Baltacı, Çar’ı ordusu ile yok etmek için birkaç teşebbüs yaptıysa da, Yeniçeriler’in itaatsizlikleri karşısında bir bozgundan çekindi, Çar’ın müsait tekliflerini kabule şayan gördü 23 temmuzda Osmanlı lehine bir antlaşma aktedildi ve Baltacı Mehmet Paşa Çar’ı serbest bıraktı.
Antlaşmanın hafif olduğu ve Baltacı’nın yakın müşavirleri tarafından iğfal edildiği muhakkaktır. Bu müşavirler (Ömer Efendi ile Osman Ağa) sonradan idamla cezalandırılmışlardır. Prut başarısı önce İstanbul’da büyük sevinç uyandırarak şenlikler yapılmışsa da, İsveç Kralı, Kırım Hanı, Paşa’nın bütün muhalifleri, Padişah’ı, Baltacının Çar’ı esir etmek mümkünken bunu yapmadığı hakkında iknaya muvaffak oldular. I. Petro’nun karısı Katerina’nın Paşa’nın çadırına gelerek bu sonucu sağladığı hakkındaki hikayeler zamanımıza kadar gelerek, Baltacı’nın haksız yere lekelenmesine sebep olmuştur.
Bunun üzerine 20 ekim 1711’de azledilen Baltacı, Limni’ye sürüldü. Bir yıl kadar sonra hastalanarak orada öldü, Şeyh Mehmet Mısrî mezarlığına gömüldü.
Kaynak – 2
Baltacı Mehmet Paşa; Osmanlı sadrazamıdır (Osmancık 1660-Limni 1712). Genç yaşta Trablusgarb, Cezayir, Tunus’ta bulundu. IV. Mehmet‘in tahttan indirilmesinden sonra da Baltacılar Ocağı’na geçti. Bir süre İstanbul’dan uzaklaştırıldı, birçok eyaleti görevle dolaşmak zorunda kaldı. Tahta çıkması için çaba gösterdiği III.Ahmet tarafından birinci mirahurluğa getirildi (1703). Sadrazam Morali Damat Hasan Paşa, kendisine rakip olacağını düşünerek onu Halep ve Trablusşam’a gönderdi. Kalaylıkoz Ahmet Paşa sadrazam olunca İstanbul’a gelerek eski görevine döndü. 6 Kasım 1704’te vezirlikle kaptanıderya oldu.
25 Aralık 1704’te de sadrazamlığa atandı. Bir buçuk yıl süren sadrazamlığı ayaklanma çıkar bahanesiyle padişahı oyalaması, hazineyi zarara sokması gibi gerekçelerle Sakız Adası’na sürülmesiyle son buldu (3 Mayıs 1706). Arkadaşı olan Nevşehirli İbrahim Paşa‘nın kayırması sonucu sürgünü Erzurum Valiliği’ne çevrildi, 2 Haziran 1707’de Sakız Muhafızlığı’na, 21 Ocak 1709’da da Halep Valiliği’ne getirildi. Bu arada Rus seferi kararlaştırılmış olduğundan, ikinci kez sadrazamlığa getirildi (18 Ağustos 1710). İsveç Kralı Demirbaş Şarl’ın sığınmasıyla ortaya çıkan sorunlar ve Rusların anlaşma koşullarına aykırı davranışlarıyla uğraşmak zorunda kaldı.
20 Kasım 1710’da Rus cephesine hareket etti. 9 Mart 1711’de İstanbul’dan ayrılıp Edirne’de topladığı ordusuyla Prut Irmağı’nın sol kıyısı boyunca kuzeye doğru ilerledi. Falcı Köyü mevkiine geldiğinde 36 bin piyade, 6.000 süvari ve 122 topuyla Çar I. Petro’nun kendisini beklediğini gördü. Osmanlı Ordusu’ndaki asker sayısı 120 bin kadardı. Osmanlı ve Kırım kuvvetleri tarafından kuşatılan Rus Ordusu çok güç durumda kaldı ve barış önerisinde bulundu. Baltacı Mehmet Paşa, önce Rus önerisini kabul etmemek istediyse de Çar I. Petro ve karısı Katerina’nın ısrarlı istekleri ve Osmanlı devlet adamlarının da barış yanlısı görünmeleri sonucu 22 Temmuz 1711’de Prut Barışı’nı imzaladı. Ruslar bazı topraklan ve Azak Kalesi’ni bırakarak kendilerini kurtardılar.Baltacı Mehmet Paşa İstanbul’a dönünce görevinden alındı (20 Kasım 1711); Midilli Adası’na sürüldü. 1712’de adada oturması koşuluyla hapisten çıkarıldı. Bir süre sonra Limni’ye gönderildi ve burada öldü.
