Kamulaştırma ya da İstimlak ile ilgili genel bilgilerin yer aldığı kamulaştırma hakkında kısa bilgilerin verildiği yazımız.
Devletin, kamu hizmetlerini yapabilmek için gerekli saydığı taşınır veya taşınmaz malların tedariki (kendi mülkiyetine geçirilmesi) maksadı ile başvurduğu işleme «kamulaştırma» (istimlâk) denir.
Anayasamız, devlete başlıca aşağıdaki amaçlarla ve şartlarla kamulaştırma hakkı tanımıştır:
a) Devlet ve kamu tüzel kişileri, kamu yararının gerektirdiği hallerde, gerçek karşılıklarını peşin ödemek şartı ile, özel mülkiyetteki taşınmaz malları, kanundaki usullere göre kamulaştırabilirler.
b) Ancak, çiftçinin topraklandırılması, ormanların devletleştirilmesi, yeni ormanlar yetiştirilmesi, iskan projelerinin gerçekleştirilmesi amaçları ile kamulaştırılan toprakların bedelleri, en çok on yıllık ve faizli taksitlere bağlanabilir.
c) Kamu hizmeti niteliği taşıyan özel teşebbüsler, kamu yararının gerektirdiği hallerde devletleştirilir ve gerçek karşılıkları en çok on yıllık ve faizli taksitlerle ödenir.
Her türlü kamulaştırmalar, özel kanunlardaki esaslara ve usullere göre yapılır. Birçok kanunlarımızda, kamu yararına yapılacak özel mahiyetteki kamulaştırmalara dair hükümler vardır. Devlet kamulaştırmaları 1876 (1293) tarihli «Menafi-i Umumiye için istimlâk» kararnamesiyle bunun birçok ek ve değişikliklerindeki hükümlere; belediye kamulaştırmaları da Belediye İstimlâk Kanunu’na, bunun ek ve değişikliklerine göre yapılır.
Kamulaştırmalarda, kamu yararının bulunup bulunmadığını, Danıştay, mallara biçilen değerin gerçek olup olmadığını da mahkemeler denetler.
