Hoca Tahsin Efendi kimdir? Hoca Tahsin Efendi hayatı, biyografisi, eserleri, çalışmaları hakkında bilgi.
Hoca Tahsin Efendi; (1811 – 1881). Türk batılılaşma akımının ilk önderlerinden biridir. Yanya yakınlarında Filata kasabasında doğdu. Babası bir din bilginiydi. Tahsin, öğreniminin ilk devresini kendi çevresinde yaptıktan sonra İstanbul’a geldi. Medrese öğrenimini tamamlayarak bir süre bu konuda hocalık yaptıysa da, matematiğe, müspet bilimlere sevgisi bulunduğu için, mesleğine ısınamamıştı. Sadrazam Mustafa Reşit Paşa‘nın Avrupa’ya öğrenci yolladığını öğrenir öğrenmez ona başvurdu.
Hoca Tahsin Efendi
Durumu öğrenci olmasına elverişli değildi; kendisine Paris’te iki görev verdiler: Türk ailelerinin çocukları için Paris’te açılan “Mekteb-i Osmani”de öğretmenlikle, Paris büyük elçiliğinde sefaret imamlığı. Tahsin Efendi, bir yandan bu resmi işleriyle uğraşırken, bir yandan da gecesini gündüzüne katarak öğrendiği Fransızcası ile, yüksek okullardaki fizik, kimya, biyoloji, matematik, astronomi derslerini takip ediyordu. İstanbul’a döndüğü zaman, o sırada açılan Darulfünun’a (Üniversite’ye) müdür tâyin edildi.
Hoca Tahsin Efendi kısa bir süre sonra gericilerin büyük engelleriyle karşılaştı. Bu arada, bir gün, canlıların havasız yaşayamayacaklarını göstermek için, havası alınmış bir fanusta bir güvercini öldürmesi, büyük tepkilere yol açtı. Yobazlar, onu dinsizlikle suçluyorlardı. Buna benzer olaylar yüzünden, Darülfünun bir yıl sonra kapandı. Hoca Tahsin Efendi, özel bir okul açıp dersler vererek hayatını kazanmaya çalıştı. Ders verdiği öğrencileri arasından Şemsettin Sami, Abdülhak Hâmit gibi büyük değerler çıkmıştır.
Osmnalı’da gökyüzünün ilk basılı haritasını vücuda getiren Hoca Tahsin Efendi’nin sağlam, bir nesir ve nazım dili vardı. Bununla birlikte, geniş, derin bilgisi ölçüsünde eserler yazmamıştır. Çevresine en büyük faydası, dersleri, öğretmenliği yolu iledir. Kitaplarından başlıcaları “Mir’atı Sema”, “Tarih-i Tekvin”, “Esrar-ı Ab-ü Hava”, “Esas-ı İlm-î Heyet”tir. İlm-i Ruh isimli eseri de Türkiye’de psikoloji konusunda meydana getirilen ilk araştırma sayılabilir.
