Asya Kıtasında bulunan nehirler hangileridir? Asya’daki nehirlerin konumları, döküldükleri denizler, uzunlukları, özellikleri hakkında bilgi.
Nehirler Asya’nın hayatında önemli bir rol oynar. Ahalinin çoğu nehirlerin çevresinde toplanmıştır. Kıtanın büyük bir kısmında yaşayanlar için nehir doğrudan doğruya hayat demektir. Asya’da, kıtayı çevreleyen her üç denize de akan nehirler vardır. Kuzey Buz Denizine akan en önemli nehirler Obi, Yenisey ve Lena’dır. Obi nehri Altay Dağlarından çıkar. Başlıca kolu olan İrtiş de Altaylardan çıkıp Sibirya Ovası’nda Obi’ye karışır. İrtiş’in önemli kolları Tobol ve İçim’ dir.
Yenisey Altay Dağları’nın kuzey kesiminden çıkarak kuzeye doğru akar. Batıya doğru akan Aşağı Tunguska, Yukarı Tunguska ve Taşlı Tunguska nehirleri Yenisey’in başlıca kollarıdır.
Kuzeydoğu Asya’nın en büyük nehri Lena’dır. Baykal Gölü’nün kuzeyinde Baykal Dağları’ndan çıkar, Kuzey Buz Denizi’ne dökülür.
Büyük Okyanus’a dökülen en önemli nehirler Amur, Hoang-Ho, Yang-Çe, Mekong’ dur.
Amur nehrinin başlıca iki kolu Yablonoy Dağları’ndan çıkar, Tatarski Boğazı’nın kuzeyinde denize dökülür.
Hoang-Ho (Sarı Irmak) Yang-Çe’den sonra Çin’in en büyük nehridir. Uzunluğu 3.760km. olan nehir Tibet Yaylasının doğusundan çıkar. Nehrin zaman zaman sebep olduğu su baskınları çevresine çok büyük zararlar verir. Hoang-Ho Çin Ovası’nın kuzeyini boydan boya suladıktan sonra Perçili Körfezi’ne dökülür.
Yang-Çe (Gök Irmak): Karanlık Dağlar’dan çıkarak güneye akan derelerin birleşmesiyle meydana gelir. Bu dereler birleştikten sonra kuzey-doğuya doğru akmaya başlarlar. Yang-Çe Çin Ovası’nın güney kesimini sulayarak Doğu Çin Denizi’ne dökülür. Uzunluğu 5.000 km. kadar olan Yang-Çe 2.000.000 km. kare bir araziyi sular. Yüksek dağlardan çıktığı için akıntısı çok kuvvetlidir. Yang-Çe’nin derin vadilerinin manzarası çok güzeldir. Büyük gemiler nehrin ağzından 1.000 km. kadar içeri girebilirler. Daha küçük gemiler ise 1.600 km. kadar içerilere uzanabilirler. Şanghay, Nan-King, Çung-King, Hanko gibi Çin’in en önemli şehirleri bu nehir üzerindedir.
Güney Çin Denizi ve Hint Okyanusuna akan Asya nehirleri Mekong, Saluen, lrrawadi, Ganj-Brahmaputra, İndus’tur.
Mekong: Çin Hindistanı’ndaki nehirlerin en önemlisidir. 4.500 km. uzunluğunda olan bu nehir Tibet Yaylası’nın kuzey-doğusundan çıkar. Nehrin genel akıntı yönü güneydir. Yüksekliği 6.000 metreyi bulan dağların arasındaki vadilerden akan nehrin dağlık bölgelerdeki hızı çok şiddetlidir. Mekong Çin Hindistan’ı topraklarına girdikten sonra doğuya yönelir, sonra tekrar güneye döner. Bu kesimde nehrin büyük bir kısmı Vietnam’la Siyam arasında sınır teşkil eder. Çok kudretli bir nehir olan Mekong saniyede 12.000 m3 su taşır. Hazirandan şubata kadar süren kabarma zamanlarında ise bu miktar saniyede 70.000 m3 e kadar çıkar.
Saluen: Tibet Yaylası’nın doğusundan çıkar, güneye akarak Çin Hindistanı’nın batısından Hint Okyanusu’na dökülür.
İrrawadi: Güney-doğu Himalayalar’dan iki kol halinde doğarak güneye doğru akar. Bu iki kol Mandalay’ın güneyinde birleştikten sonra bir nehir halinde Martaban Körfezi’nin batısında Hint Okyanusu’na dökülür. 2.000 km. kadar uzunluğunda olan nehrin 46.000 km, kare tutan büyük bir deltası vardır.
Ganj Nehri: Dünyanın en büyük nehirlerinden biridir. Bengal Körfezi’ne dökülür. Hindistan’ın hem ticaret, hem de din hayatında çok önemli bir yeri vardır. (Ganj Nehri)
Brahmaputra: Himalayalar’ın kuzey yamaçlarından doğarak doğuya doğru akar. Nehrin bu kesimlerdeki adı Can-Po’dur. 1.000 km. den fazla süren bu akış sonunda önce güney-doğuya, sonra güney-batıya doğru akan Brahmaputra Pakistan sınırında güneye yönelir; Ganj deltasında, Ganj’a karışarak Bengal Körfezi’ne dökülür. Brahmaputra dağlar arasındaki arızalı akışı son bulduktan sonra verimli bir ovada akar. Burada gemiler nehrin ağzından 1.000 km. kadar içerilere girebilirler. ,
İndus Nehri: Himalayalar’dan doğan binlerce kilometre uzunluktaki nehrin çevresi tarih boyunca çeşitli medeniyetlerin merkezi olmuştur. Pakistan kuzeyinde nehre katılan dört kolun nehirle birlikte meydana getirdikleri havzaya Pencap denir.
Asya’da göllere dökülen nehirler de vardır. Bunların en önemlileri Amu Derya, Sir Derya, Selenga, ili ve Tarım’dır.
Amu Derya (Ceyhun): Pamir Yaylasından çıkar. Uzunluğu 2.500 km. dir. Derin vadilerden akar. Yolunun ilk kısımları Afganistan’la Batı Türkeli (Türkistan) arasında sınır teşkil eder. Güneyde Aral Gölü’ne dökülür. Burada yüzölçümü 11.000 km. kare tutan büyük bir delta meydana getirir.
Sir Derya (Seyhun): Tanrı Dağları’ndan iki kol halinde çıkar. Kollar Taşkent’in güney-batısında birleşir. Bundan sonra çok çorak bir arazide kuzey-batıya doğru akarak Aral Gölü’ne dökülür.
Selenga : Moğolistan’da Hanhukei- Dağları’ndan iki kol halinde çıkar. Kollardan birinin adı Selenga, öbürünün Orhon’dur. Her iki kol Moğolistan sınırından çıkmadan önce birleşir, güney-doğu yönünden Baykal Gölü’ne dökülür.
İli: Balkaş Gölü’ne dökülür. O da Sir Derya gibi Tanrı Dağları’ndan doğar. Uzunluğu 1.384 km. dir.
Tarım: Taklamakan Çölü’nün doğusundaki küçük Lop Gölü’ne akar. Pamir Yaylası ile Karakurum Dağları’nın kuzeye kesiminden çıkan başlıca üç nehir Tarım nehrini doğurur. Bunlar Kaşgar, Yarkent ve Holan nehirleridir. Tarım nehrinin uzunluğu 2.700 km. dir. Taklamakan Çölü’nü kuzeyden geçer. Suları kaynağından uzaklaştıkça azalır.
