Abbasi döneminde yaşamış o dönemin ünlü Türk komutanlarından asıl adı Haydan bin Kavus olan Afşin hakkında bilgi.
Afşin Kimdir?
Afşin, Abbasi Halifesi Mutasım döneminin ünlü Türk komutanı (?-841). Asıl adı Haydan bin Kavus. Bölgenin hükümdarlarına Afşin denildiği için bu adla ünlendi. Halife Memun döneminde ailesi içinde çıkan bir anlaşmazlık yüzünden Uşrusana’dan ayrılıp Huttel’e gitti. Bir süre sonra da Bağdat’a gelerek İslam dinini kabul etti (821/22). Memun’a Uşrusana’nın fethinde yardımcı olabileceğini söyleyince Halife Memun Ahmet bin Ebi Halit komutasındaki bir askeri birliği Afşin’in öncülüğünde Uşrusana’ya gönderdi. Afşin’in babası Kavus önce direndiyse de sonra Abbasi Orduları’na teslim oldu (822/23) ve Bağdat’a gelip öteki oğlu Fazl ile birlikte İslamlığı kabul etti.
Memun onu yeniden Uşrusana’ya hükümdar atadı. Onun ölümünden sonra da yerine Haydar (Afşin) geçti. Afşin’ in komutan olarak katıldığı ilk askeri etkinlik, Memun’un son yıllarında Mısır’da çıkan ayaklanmayı bastırmak oldu. Buradaki başarısıyla devlet adamları arasında büyük bir saygınlık kazandı (832). Mutasım’ın halife olmasıyla Afşin’in yıldızı parladı, başkomutanlığa getirildi (833). Mutasım 20 yıldır süren Babek’in ayaklanmasını bastırmak için Azerbaycan Valiliği’ne bu amaçla getirdiği Afşin’i görevlendirdi (835). Afşin iki yıl süren bir harekattan sonra bir Ermeni beyinin şatosuna sığınan Babek’i 837’de bir av partisinde yakalattı. 838’de Samerra’ya getirilen Babek halkın önünde öldürüldü. Babek’in yakalanması İslam dünyasını büyük bir sevince boğdu.
Amorion (Ammuriye) Seferi
Afşin’in katıldığı ikinci büyük askeri harekat Amorion (Ammuriye) Seferi’dir. Afşin Bizans İmparatoru Teophilos’u 838’de Amorion’da büyük bir bozguna uğrattı. Afşin, Abbas bin Memun’un ayaklanmasının bastırılmasında da önemli rol oynadı. Afşin’in bu başarıları karşıtlarını kıskandırdı ve halifeye karşı bir suikast düzenlediği söylenerek Halife Mutasım’ın gözünden düşürüldü. Halife’nin kendisine karşı tutumunun değiştiğini gören Afşin, Hazarlar ülkesine kaçmayı düşündüyse de vazgeçip halife ve devlet büyüklerini sarayında vereceği bir ziyafette zehirlemeyi planladı. Ancak adamlarından biri bunu halifeye haber verince yakalanıp hapse atıldı. Başka bir söylentiye göre de Mazyar bin Kakin’in ayaklanmaya kışkırtmak ve dinden dönmeyle suçlanan Afşin, mahkeme tarafından hapse mahkum edildi. Bir yıla yakın hapishanede kalan ve uzun süre aç bırakılan Afşin, hapishanede öldü. Ölümünden sonra evi arandığı zaman Putperestlik ve Mecusilikle ilgili kitaplar bulundu. Bunlar onun Müslüman olmadığına kanıt kabul edilerek cesedi çarmıha gerildi ve yakılarak külleri Dicle Irmağı’na atıldı.
