Akran arabuluculuğu nedir, nasıl yapılır? Akran arabuluculuğunun çatışma çözmeye etkileri, akran arabulucu öğrencinin seçimi hakkında bilgi.
Akran Arabuluculuğu
Yapılan çeşitli araştırmalar, okullarda yaşanan şiddet ve çatışma durumlarının temel sebeplerinden birisinin iletişimsizlik olduğunu ortaya koymaktadır.
Akran arabuluculuğu, tarafsız bir üçüncü kişinin yardımıyla, tarafların sorunu çözmek için birlikte çalıştığı bir iletişim süreci olarak tanımlanmaktadır. Okulda öğrenciler arasında yaşanan çatışmaları yine öğrenciler arasından seçilen akranları aracılığıyla çözmeye dayanır. Arabuluculuk gönüllülük ilkesine göre yürütülen bir süreçtir.
Çatışma çözme, iletişim becerileri ve arabuluculuk eğitimi alan öğrenciler, kendilerine yakın yaş grubunda bulunan öğrencilere sorunlarının çözümünde yardımcı olacak etkinliklerde bulunmaktadırlar. Eğitim almış bir arabulucu çatışma yaşayan tarafların bir araya gelmesini sağlar. Böylece her iki taraf yüz yüze gelerek, konuşmaları hiç kesilmeden oturup karşılıklı konuşabilme şansına sahip olurlar. Akran arabulucu, kimin haklı kimin haksız olduğuna karar vermez. Aksine, çatışma yaşayan öğrenciler var olan problemi aşarak beraber yaşamayı, geçinmeyi öğrenirler.
Akran arabuluculuk programının en önemli mesajı; okulun farklılıkların konu-şulabildiği bir yer olduğu ve kişinin hakkını almak için kavga etmesine gerek olmadığıdır. Okullarımızda yaşanan şiddet olaylarının çözülmesi ve iletişime dayalı bir çatışma çözümü için akran arabuluculuğu etkili bir uygulamadır. Sorun yaşayan öğrencilere yardımcı olmak üzere okul tarafından ya da kendi seçimleri ile atanan akran arabulucuları çatışmanın şiddete tırmanmadan çözülmesine yardımcı olmaktadırlar.
Bireyin kendisini ifade etmesine fırsat veren arabuluculuk süreci, gençlerin benlik kavramlarını güçlendirmekte ve kendi özdenetim mekanizmalarını geliştirmektedir. Sorumluluk duygularını güçlendiren akran arabuluculuk, iletişim sürecini kesintiye uğratan şiddet tepkilerini ortadan kaldırarak diyaloga dayalı barışçıl bir okul kültürü geliştirmektedir. Akran arabuluculuğu, barışçıl bir okul kültürünün geliştirilmesinde önleyici bir temel program niteliği taşımaktadır.
Akran Arabuluculuğu Eğitimi İçin Öğrenci Seçimi
Sosyometri uygulaması yapılarak eğitime alınacak öğrenciler seçilebilir. Bu amaçla sosyometri formunda “Okulda yaşayabileceğiniz bir sorun/problem durumunda sınıfınızdaki arkadaşlarınızdan, fikrini önemsediğiniz ve bu konuda yardımını almak isteyeceğiniz üç kişinin adını ve soyadını yazınız.” şeklinde ifadelere yer verilebilir.
Formlar değerlendirilirken öğrencilerin kaç kişi tarafından kaçıncı sırada tercih edildiği belirlenir. Daha sonra 1., 2. ve 3. tercihlerden elde edilen puanlar toplanır. Buna göre sınıf genelinde en çok toplam sayıya sahip 5 öğrenci seçilir. Aynı puana sahip öğrenciler arasında tercih yaparken 1. veya 2. sırada tercih edilme sayışı yüksek olan alınır. Belirlenen 5 öğrenci için sınıf rehber öğretmeninin görüşüne başvurulur. Liderlik, sosyal yardım, problem çözme vb. kişilik özellikleri de dikkate alınarak 3 öğrenci belirlenir.
Sosyometri uygulama sonuçları öğrencilere ya da başka kişilere gösterilmez. Psikolojik danışman sosyometri ile topladığı verileri arabuluculuk eğitimine öğrenci seçebilmek için kullanır. Öğrencilerin meraklarının giderilmesi amacıyla onlara gösterilmesi meslek etiği açısından sakıncalıdır.
