Alkollerin yükseltgenmeleri nedir, nasıl ve neden yapılır? Alkollerin yükseltgenmeleri ile ilgili temel bilgiler ve formüller.
Alkollerin Yükseltgenmeleri
Yükseltgenme durumunda birincil, ikincil ve üçüncül alkollerin davranışları temelden farklıdır. Birincil alkoller iki basamak üzerinde yükseltgenirler. Bir basamak yükseltgenmeleri sonucu karşılık olan aldehitler ve aldehitlerinde yükseltgenmesiyle karboksilli asitler oluşur. Yükseltgenme
Birincialkol—»Aldehit—»Karboksilliasit
C2H5-OH—»CH3CHO—»CH3-COOH
etil alkol—»aset aldehit—»asetil asit
İkincil alkoller yalnız bir basamak yükseltgenirler ve kendilerine karşılık olan ketonları oluştururlar.
Üçüncül alkoller ise moleküllerin parçalanması olmaksızın yükseltgenemezler. Alkollerin yükseltgenme ürünlerinin indirgenmesi durumunda kendilerine karşılık olan alkoller ele geçer. Benzer halkasına doğrudan bağlı hidroksil grubu içeren maddelere fenol adı verilir. İlk bakışta fenoller alkollere benzerlerse de açıkça asit özelliği gösterirler. Fenoller aromatik üçüncül alkoller olarak düşünülebilirler.
Yükseltgenmeleri söz konusu değildir. Alkollerin kendilerine özgü tepkimelerini vermezler. Alkollerin en temel tepkimelerinden birinin ester oluşumu olmasına karşılık fenoller eter oluşturma eğilimindedirler. Fenoller, bir benzer halkasında bağlı bulunan hidroksil grubu sayısına göre mono-, di- ve tri-fenoller olarak sınıflandırılırlar. Alkollerin en önemli tepkimelerinden biri eter oluşumudur. Alkoller organik ya da anorganik asitlerle tepkimeye girerler ve bir molekül alkol ile bir molekül asit arasından bir molekül su ayrılması sonucunda eterler oluşur.
Örneğin: CH3-COOH+C2H5-OH CH3-COOC2H5+H2O.Asetik asit, etil alkol, asetik asit etil esteri, su. Esterleşme iki yönlü bir tepkime olup esterler suyla hidrolizlenerek kendilerini oluşturan asit ve alkole ayrışırlar.
