Avustralya kıtasının genel özellikleri, ülkeleri, coğrafi özellikleri, bitki örtüsü ve hayvanlar, tarihçesi, yaşam koşulları hakkında ansiklopedik bilgi.
AVUSTRALYA
Avustralya dünyanın altıncı büyük kıtasıdır ve Dünya yüzeyinin yaklaşık %4’ünü kaplar. Ayrıca; en küçük, en düz ve en kuru kıtadır.
Yüzölçümü: 7.686.850 kilometrekare
Başkenti: Canberra
Dili: ingilizce
Para Birimi: Avustralya doları
• Ülke sayısı: altı (Batı Avustralya, Güney Avustralya, Queensland, Yeni Güney Galler, Viktorya ve Tasmanya)
• Bölge sayısı: iki (Kuzey Toprakları ve Avustralya Başkent Toprakları)
• En yüksek yeri: Avustralya Alpleri (2.228 m)
• En uzun kalıcı nehri: Murray (2.589 km)
• En büyük gölü: Eyre (9.583 kilometre kare)
Avustralya’dan sıkça, Down Under (dünyanın altı) diye bahsedilir. Çünkü; Dünyanın Güney yarımküresinde, Ekvator’un altında yer alır. Aynı zamanda hem bir ülke, hem de bir kıtadır.
AVUSTRALYA SIRADAĞLARI
Birkaç sıradağın dışında Avustralya alçak ve düzdür. Avustralya Sıra Dağlan Queensland sahillerinden başlayarak Yeni Güney Galler’e kadar uzanır. Bu dağların üst kısımlarında bulunan verimli platolarda (deniz seviyesinin üstünde yer alan düzlükler) sık yağmur ormanları oluşmuştur. Ormanların büyük bir bölümü şehirleşme ve tarım amaçlı kullanım için yok edilmektedir.
GÜNEŞ IŞIĞI VE MUSONLAR
Kıtanın en güneyindeki bölgeler serin ve yağışlıdır. Ancak; Avustralya’nın büyük bir bölümü yıl boyunca, sıcak ya da ılıktır. En kuzey bölgelerde sadece iki mevsim görülmektedir; yağışlı ya da kurak. Kasım’dan Nisan’a kadar görülen yağışlı mevsim çok sıcak ve yağışlıdır, öyle ki; Muson yağmurları büyük toprak alanları göle çevirir.
Ayers Kayalıkları (Uluru) devasa bir kumtaşı çıkıntısıdır ve Orta Avustralya’nın sağında yer alır. Uluru, Aborjinler için kutsal bir yerdir (Kaynak : pixabay.com)
ARKA TARAF
Kıtanın büyük orta bölümü -Avustralyalılar buraya “Arka Taraf – Outback” demektedirler- sıcak, kurak ve çoğunlukla çöldür (Dünyanın en büyük ikinci çölü). Orta Avustralya’da yer alan Alice Springs’de sıcaklık sıkça, 38 santigrat dereceyi geçmektedir. Orta Avustralya’nın geri kalan kısımlarında ise toprak, sığır ve koyunların otlayabileceği nitelikte sıradan otlarla, küçük çalı ve ağaçlarla kaplıdır.
HAYAT VEREN SU
Orta Avustralya’da bulunan birçok doğal su kaynağı (billabong) ve nehir yılın büyük bölümünde susuzdur ve kurumuş bitki örtüsü bazen tutuşarak alev alır. Ara sıra şiddetli yağışlar olur ve toprağın altındaki bitki tohumları açmaya hazırlanırken nehirler su ile dolar. Avustralya balığı, hem solungaç ve hem de ciğer, geliştirerek değişen iklim koşullarına ayak uydurabilmiştir.
Kaynak: pixabay.com
KENDİNE ÖZGÜ BİR KITA
Avustralya, 65 milyon yıl önce, Antarktika’dan kopuşundan bu yana, diğer toprak kütlelerinden ayrıdır. Yaklaşık 130 milyon yıl önce Avustralya ve Antarktika, büyük bir güney kıtasının parçasıydılar. Avustralya’da bulunan eşsiz birçok hayvan türünün gelişimi, o zamanlara dayanmaktadır. Bu hayvanlar; keseli memeliler-kanguru, koala ve wobbatlar (ayıya benzeyen keseli bir hayvan)- ve alışılmadık, yumurtlayan iki memeli; gagalı ördek ve dikenli karınca yiyendir (echidna).
AVUSTRALYA’NIN İHRACATI
Avustralya’nın çiftliklerinde buğday, sığır eti, koyun eti, yün ve güneyde yetişen üzümlerden elde edilen şarap üretilmektedir. Avustralya kömür, altın, demir cevheri, boksit (alüminyum cevheri), uranyum, elmas ve panzehir taşı gibi madenler bakımından da zengindir. Madenler ve tarımsal üretim kıtanın temel ihraç mallarını oluştururken, sanayi üretiminin oranı %20’li seviyelerdedir. Fabrikalarda motorlu araçlar, tekstil, kimyasallar ve ev eşyaları gibi çeşitli mallar üretilmektedir
KOYUN İSTASYONLARI
Arka tarafın – Outback- büyük bir bölümü ürün yetiştirmek için çok kuraktır, ancak; buralarda, binlerce hektarlık alanlarda kurulmuş, koyun istasyonları adı verilen büyük koyun çiftlikleri bulunur. Büyük sığır çiftliklerinin bir kaçının toplam alanı İngiltere’nin büyüklüğüne ulaşabilir. Hayvanlar bu çiftliklerde yaşar ve serbestçe otlanırlar. Pazara götürülecek sürülerin toplanabilmesi için helikopterler kullanılır.
AÇIK ÖĞRETİM
Koyun ve çiftlik istasyonlarında yaşayanlar, en yakın kasabaya ulaşabilmek için yüzlerce kilometre yol kat etmek zorundadırlar. Tıbbi gereksinimlerini, küçük uçaklarla gelen, doktorlar karşılar. Arka tarafta – Outback- yaşayan çocuklar ev ödevlerini posta ile alır ve gönderirler. Dersleri ise radyodan dinlerler. Öğretmenleriyle telsiz yardımıyla iletişim kurabilirler.
Sydney
BÜYÜK ŞEHİRLERDE YAŞAM
Çalışma alanlarının çokluğu sebebiyle; Avustralya’nın %80’i şehirlerde yaşar. Sydney, Melbourne ve Brisbane gibi büyük şehirler güney ve doğu sahillerinde yer alır. Sydney’in nüfusu 3,5 milyondan fazladır ve şehir sakinleri, Dünyaca ünlü Sydney Opera Binası ve plaj gibi şehir yaşamının sunmuş olduğu albeniden hoşnutturlar. Bondi Plajı şehir merkezinin güneyinde 8 kilometre boyunca uzanır ve yüzücüler ile sörfçüler için bir çekim merkezidir.
İLK YERLEŞİMCİLER
Avustralya’nın ilk yerleşimcileri, yaklaşık 50.000 yıl once Güneydoğu Asya’dan gelen Aborjinlerdir. 18. yüzyılda kıtaya gelen Avrupalı yerleşimcilerin yaşam biçimlerini alt üst etmesine kadar, avcılık, bitki toplayıcılığı ve balık avlayarak, huzur içinde, binlerce yıldır yaşıyorlardı.
James Cook
KAPTAN COOK TOPRAKLARI
1600’lerde kıtayı keşfe gelen ilk Avrupalılar Hollandalılardı. Ancak; Hollandalılar herhangi bir yerleşim birimi kurmamışlardır. Avustralya’ya ilk yerleşen Avrupalılar İngilizlerdir. 1770’de Avustralya’nın doğu sahiline ulaşan Kaptan James Cook, buranın İngiltere’ye ait olduğunu iddia etmiş ve Yeni Güney Galler adını vermiştir.
HÜKÜMLÜLERİN GELİŞİ
İlk İngiliz filosu, 1788 yılında koloninin ilk valisi Arthur Phillip, askerler ve hükümlüler ile karaya çıktı. İlk yerleşim, Sydney denilen yerin etrafında gerçekleşti. Kıtaya gelen serbest yerleşimcilerin artışına çiftçiler de eklenince kıyılara yakın yerlerin nüfusu çoğaldı.
ALTINA HÜCUM
Yeni Güney Galler ve Viktorya’da altın bulunduğuna dair haberler üzerine, 1852 yılında, çok sayıda insan kıtaya hücum etti. Bu olay, tarihe Altına Hücum olarak geçmiştir. Viktorya’nın başkenti Melbourne kısa sürede zenginleşmiş ve kıtanın nüfusu iki katından daha fazla artmıştı. 1854’de Eureka Stockade altın madencileri sömürge yönetimine baş kaldırmış ve gerekli düzeltmeleri yaparak, kendi hükümetlerini kurmuşlardır.
AVUSTRALYA ULUSU
1901’de Avustralya bir ulus olmuştur. Bağımsız eyaletler oluşturan sömürgeler Avustralya Ulusu (The Commonwealth of Australia) adı altında birleştiler. 1. Dünya Savaşı’nda Avustralya birlikleri İngiltere’nin yanında savaşa girdi. 2. Dünya Savaşı’nda ülkelerini Japon saldırısına karşı savundular. Her iki savaştan sonra çok sayıda ülkenin insanları Avustralya’ya göç etmiştir. 1918’de beş milyona varan nüfus, bugün 19 milyonun üzerindedir. İngiliz bir aileden gelen Avustralyalıların dörtte birinin ilk dili İngilizce değildir. Günümüz Avustralya’sı, ticari ilişkilerini başta Japonya olmak üzere; Asya ve Pasifik ülkelerine çevirmiş durumdadır.
