Baffin Körefiz nerededir? Baffin körfezinin özellikleri nelerdir? Baffin körfezi ile ilgili coğrafi bilgilerin yer aldığı sayfamız.
Baffin Körfezi Nerededir? Baffin Körfezi Hakkında Coğrafi Bilgiler
Baffin Körfezi, Baffin denizi olarak da bilinir, Kuzey Atlas Okyanusunun, doğuda Grönland kıyıları ile batıda Baffin Adası asında kalan kolu. Kuzey Kutbu’nun .450 km güneyinde, 689.000 kilometrekarelik bir alan kaplar. Genişliği 115-650 km arasında değişir. Güneyde Davis Boğazıyla Atlas Okyanusuna, kuzeyde Nares Boğazıyla Kuzey Buz Denizine ulaşır. Ortasında yer alan Baffin çukuru 2.100 m derinliğe iner. Doğal koşullarının elverişsizliği nedeniyle çok az yararlanılan körfez, buna karşılık Kuzey Amerika kıtasının evrimini inceleyen jeologlar için büyük ilgi konusudur. Körfezi Mayıs 1615’te dolaşan ilk Avrupalı, bir İngiliz kaptanı olan Robert Bylot’tı.
Ama isyancı eğilimlerinden kuşkulanıldığı için buraya onun yerine, yardımcılarından William Baffin‘in adı verildi. Baffin’in keşifleri bile, Kaptan (sonradan “Sir”) John Ross’un 1818’de gerçekleştirdiği araştırmalara değin kuşkuyla karşılandı. Bylot’ın kıyı haritalarını çıkarmasından sonraki ilk bilimsel araştırmalar, 1928’de Danimarkalı ve ABD’li birer keşif heyeti tarafından yürütüldü. 1930’larda daha kapsamlı bir harita çalışması gerçekleştirildi. Uçaklar ve keşif gemileri, bölgenin buzlanma yapısını belirlemeye yönelik uzun araştırmalar yaptı. II. Dünya Savaşı’ndan sonra da bir Kanada keşif heyeti, daha kapsamlı incelemelere girişti.
Baffin Körfezinin oval zeminini, Grönland ve Kanada’nın deniz dibi sahanlıkları ile geçit ağızlarındaki çıkıntılı kayalar çevreler. Körfezin derinliği, ortadaki çukur dışında, kuzeyde 240 m ile güneyde 700 m arasında değişir. Dipteki tortuların çoğu kara kökenlidir ve gri-kahverengi renkte türdeş bir ince kum ile çakıl taşlarından ve yumru kayalardan oluşur. Her taraf molozlarla kaplıdır.
İklimi
İklim, özellikle kuzeydoğu rüzgârlarının Baffin Adasının güneyine doğru estiği kış aylarında ve körfezin kuzey kesiminde serttir. Yaz aylarında, kuzeybatıdan ve güneybatıdan esen rüzgârlar daha etkili olur. Doğu rüzgârları Grönland kıyılarına yönelir ve özellikle kış aylarında sık sık fırtınaya dönüşür. Ocak ayında ortalama sıcaklık güneyde -20°C, en kuzeyde ise -28°C’dir. Ama Grönland buzullarıyla kaplı vadilerden alçalarak esen ılık ve kuru fön rüzgârları, zaman zaman kışların ılık geçmesine ve buzların erimesine yol açar. Temmuz ayı ortalaması 7°C’yi bulan kıyılara çok az kar düşer. Körfezin Grönland açıklarında yıllık yağış miktarı 100-250 mm’dir. Baffin Adası açıklarında bu miktar iki katına çıkar.
Buzdağları ağustos ayında bile yoğunluğunu korur. Körfezdeki buz örtüsü, Kuzey Kutbu’ndan boğazları geçerek inen kütlesel buz parçalarından, körfez sularının buzlarından ve çevredeki buzullardan kopmuş buzdağlarından oluşur. Ekim sonlarında denizde yüzen buz kütleleri, Baffin topraklan ile Ouebec kara parçası arasındaki Hudson Boğazına kadar ulaşır. Bu sırada, doğu rüzgârlannın korunaklı kesimlere yöneldiği Grönland çevresi başta olmak üzere, bölgedeki kıyı buzlan kalınlaşmaya yüz tutmuş olur. Kışlan, Baffin Körfezinin ortası buzlarla kaplıdır. Kuzeyde “kuzey suları” olarak adlandırılan, buzdan sürekli arınmış bir bölge bulunur. Bu da ancak Batı Grönland Akıntısının ılıtıcı etkisiyle açıklanabilir.
Baffin Körfezine karışan Kuzey Buz Denizi sularının tuzluluk oranı, binde 30,0-32,7 arasında değişir. Yazlan yüzeyde 5°C sıcaklığa ulaşan bu sular, kış aylarında -2°C’ye kadar soğur. 400-600 m derinlikteki tabakalarda sıcaklık 1°C’ye, tuzluluk oranı ise binde 34,5’e ulaşır. Baffin Körfezinin orta kesiminde, 1.000 m’nin altında, bir olasılıkla Atlas Okyanusundan gelen suların sıcaklığı —0,5°C’yi bulur; tuz oranı ise binde 34,4’tür.
Baffin Körfezi Harita
Haritası:
Gelgit olayları Baffin Körfezinin önemli ve ilginç bir özelliğidir. Baffin Adası ile Grönland kıyılarında deniz kabarması yaklaşık 4 m’dir; deniz suyunun dar geçitler içinde sıkıştığı yerlerde ise 9 m’ye kadar çıkar. Gelgit hızı 0,6 ve 2,3 mil/saattir. Gelgitin yönü 180°’ ‘ye kadar değişkenlik gösterir. Bu olgu, yüzen buz kütleleri üzerinde değişik noktalarda değişik basınçlar yaratarak yeni, eski ve kütlesel buzların ezilip bir arada çalkalanmasına yol açar.
Bitki Örtüsü ve Hayvanlar
Tuzların suda erimesi ve güneyden gelen akıntıların ılıtıcı etkisi, Baffin Körfezini binlerce canlı türü için bir sığınak haline getirir. Başta Euphausiacea türleri olmak üzere küçük omurgasızlar, sayısız tekhücreli deniz yosunuyla beslenir. Onlar da daha büyük omurgasızların, balıkların, kuşların ve çeşitli memeli türlerinin besin kaynağını oluşturur. Baffin Körfezinde aynca Kuzey Kutbu pisisi, iskorpiti andıran denizakrebi ve kutup morinası yaşar. Atlas Okyanusundan gelen göçmen balıklar arasında morina, mezgit, ringa, Atlantik pisisi ve uzun kuyruklu, yumuşak yüzgeçli Macrouridae türleri (sıçankuyruk) bulunur. Yabanıl türler arasında, sakallı fok ve Grönland foku ile kuzeyde mors, yunus ve’ balina sayılabilir. Kıyılarda martı, ördek, kaz, denizördeği, beyaz baykuş, kirazkuşu, kuzgun, şahın, ketenkuşu ve denizkartalı gibi kuşlara rastlanır.
Bitki örtüsü de çarpıcı bir zenginlik gösterir ve yaklaşık 400 türü kapsar. Sazlıklar, yosun öbekleri ve likenlerin yanı sıra huş-ağacı, söğüt, kızılağaç gibi türler ve tuzlu toprakta yetişen bitkiler bulunur. Bölgede yaşayan ren geyikleri ile kemiriciler bu bitkilerle beslenir. Kütlesel buz örtüsünün yarattığı tehlikeler yüzünden büyük ölçekli balıkçılık gelişmemiştir. Ama çoğunluğunu İnuitlerin (Eskimolar) oluşturduğu yöre insanlan, genellikle geleneksel yöntemlerle küçük ölçekli balıkçılık ve avcılıkla uğraşırlar.
