Bağlantı ve bağlı gen nedir? Bağlı genler özellikleri, bağlı genler, çaprazlama konu anlatımı. Bağlı Gen Nedir? Hakkında Bilgi
BAĞLANTI VE BAĞLI GENLER
Birden fazla gen aynı kromozom üzerinde yerleşmiş olursa bunlara bağlı genler denir. Bu genler fiziksel bir birim içinde birbirine bağlanmışlardır. Bunlar bir bağlantı grubu meydana getirirler ve grup halinde kalıtlanırlar. A ve B genleri bağlı genlerse AB/AB şeklinde gösterilirler. Demek oluyor ki bireyin sahip olduğu bağlantı gruplarının sayısı o bireyin (N) monoploid kromozom sayısına eşittir.
Mendel’in bağımsız dağılım kuralı genler ayrı kromozomlar üzerinde bulunduğu zaman geçerlidir. Örnek, A ve B genleri bağlı genlerdir. Bu iki karakter bakımından heterozigot bir birey kaç çeşit gamet oluşturur?
Aa Bb → AB/ab oluşturabileceği gametler AB ve ab dir. Yapılan araştırmalar bağlı genlerin her zaman bir arada kalmadığını göstermiştir. Bağlı genler mayoz bölünme sırasında meydana gelen homolog kromozomlar arasındaki gen alışverişiyle (krossing over) ile birbirlerinden ayrılabilir. Bir mayoz bölünme sırasında aynı kromozomun çeşitli bölgelerinde birden fazla parça alışverişi olabilir. Bir kromozom üzerinde bulunan genler ne kadar aralıklı ise krossing over sırasında bunların ayrılma ihtimali de o kadar fazladır. Bir önceki örneğimizde A ve B genleri bakımından heterozigot bir bireyde A ve B genleri bağlıdır. Bunlar arasında krossing over meydana gelirse AB ab, Ab, aB gametleri meydana gelebilir. Ancak bu iki gen kromozom üzerinde belirli bir uzaklıkta bulunacağından gametlerin meydana geliş oranı aynı olmaz. Bu birey AB/ab, bu karakterler bakımından çekiniği ile çaprazlanırsa:
AB/ab, ab/ab, Ab/ab, aB/ab oluşabilecek bu döllerin ihtimali aynı değildir.
AB/ab ve ab/ab → Ana, baba tipinde döller
Ab/ab ve aB/ab → Rekombinant tipler, (krossing over sonucu meydana gelen döller)
Genetikçiler ilk defa Morgan tarafından ortaya konan krossing over sıklığından faydalanarak genleri kromozomlar üzerinde birbirine göre yerleştirerek kromozom haritalarını meydana getirdiler. Genler arasında ne kadar sık krossing over olduğu ölçülerek genlerin kromozomların üzerinde sıralanışı tespit edilebilir. Ancak bu haritalar yapılırken binlerce oğul dölü içeren yüzlerce genetik deney yapılmalıdır.
