Baja California yarımadası nerededir? Meksika’da yer alan bir yarımada olan Baja California’nın coğrafi ve tarihi özellikleri hakkında bilgi.
Baja California, Meksika’nın kuzeybatısında yarımada. Kuzeyde ABD, doğuda California Körfezi, güneyde ve batıda ise Büyük Okyanusla çevrilidir. Genişliği 40-250 km arasında değişir; uzunluğu yaklaşık 1.220 km, toplam yüzölçümü 143.790 kilometrekaredir. Yönetsel bakımdan, Baja California Norte ve Baja California Sur eyaletleri arasında bölünmüştür.
Temel jeolojik özelliği, körfez boyunca dimdik yükselen ve yumuşak bir eğimle Büyük Okyanusa inen fay kütlesidir. Bu kütlenin yalçın dorukları kuzeybatı-güney-doğu doğrultusunda uzanır. Kuzeyde, birbirine koşut uzanan ve her iki kıyı boyunca da erozyona uğramış daha alçak iki dağ sırası, granit Juârez ve San Pedro Mârtir (3.095 m) bulunur. Yarımadanın merkezinde yanardağlar yer alır; lavlar bir alt yarımada oluşturacak biçimde batıya doğru genişleyerek akar. Bu yanardağlar arasında, son kez 1746’da lav püskürten Las Tres Vırgenes de (1.996 m) bulunur. La Paz yakınlarında dar ve alçak bir kıstak oluşturan dağlar, daha sonra yüksek (2.164 m) bir granit dağ dizisi halinde yeniden ortaya çıkar. Yarımadanın en geniş ovaları, güneyde Büyük Okyanus kıyısında, La Paz yöresi ile Ojo de Liebre Lagünü arasında uzanır. Körfezin başında, Colorado Irmağının alüvyonlarıyla oluşmuş bir delta bulunur.
Baja California’nın, 3.367 km uzunluğundaki kıyı şeridinin her iki yanında birçok ada yer alır. Körfezde olduğu gibi batı kıyısında da korunaklı derin deniz limanları bulunur. Yüzey suları, Colorado Irmağı dışında, kuzeybatıda ve yarımadanın güney ucunda az sayıda derecik ile başka yerlerde birkaç vaha oluşturan az sayıda pınardan oluşur.
Bitki ve hayvan varlığını etkileyen üç iklim bölgesi vardır. Kuzeybatı bölümü, kuzeyden, yağmur ve sis getiren kasırgalı kış soğuklarını alır. El Rosario’nun güneyinden ve Juârez – San Pedro Mârtir dağlarının doğusundan, yarımadanın ucundaki La Paz’a kadar olan bölge kuraktır. La Paz’da kurak bölge ormanları yaygındır; güneyindeki bölge tropik yaz sonu yağmurlarını alır. Bu bölgede alçak yörelerde çöl bitkileri, daha nemli dağlarda ise bir bölümü yaprak döken ağaçlardan oluşan ormanlar görülür.
Baja California’ya ilk kez büyük olasılıkla 9 bin ya da 10 bin yıl önce kuzeyden gelen insanlar ayak bastı. O zaman iklim daha nemliydi ve bölgede dev Pleyistosen memelileri yaşıyordu. İspanyollar 1533’te yöreye geldiklerinde, Amerika’daki en ilkel kültürle karşılaştılar; sayılan 60-70 bin tahmin edilen Yerliler, her biri kesin sınırlarla ayrılmış belli bir bölgede avcılık, balıkçılık ve yabani bitki toplayıcılığı yapan küçük gruplar halinde yaşıyordu. Cizvit misyonerler 1697’de Loreto’da ilk yerleşmeyi kurana değin bölgeyi kolonileştirme çabaları sonuçsuz kaldı. 1768’de Cizvitlerin yerini Fransis-kenler aldı. Beş yıl sonra da yarımadadaki misyoner yerleşmeleri Dominiken yönetimine bırakıldı. Baja California 1822’de İspanya’dan bağımsızlığını kazandıysa da, bu bağımsızlık yörede çok önemsenmedi. Misyoner yerleşmeleri yavaş yavaş terk edildi. Yerlilerin yerini, Mestizolardan (İspanyol-Yerli melezi) oluşan az sayıda çiftçi ve sığır yetiştiricisi aldı. İki California Meksika Savaşı’ndan (1846-48) sonra Gua-deloupe Hidalgo Antlaşması ile Meksika ve ABD arasında bölüşüldü.
Otoyol, liman ve havaalanı inşa ve geliştirme çalışmaları 1960’larda başladı. Bu çalışmalar, Tijuana ile San Lucas Burnu arasında, yarımada boyunca 1.708 km’lik bir otoyolun tamamlandığı 1970’lere değin sürdü. Aynı dönemde, yörede tarım, madencilik ve sanayi gelişti.
