Baykal Gölü nerededir? Dünyanın en derin gölü ve tatlı su deposu olan Baykal Gölü’nün özellikleri, konumu, doğası hakkında her şey.
Baykal Gölü
Görkemli bir görüntüsü olan Baykal’a, yanındaki ormandan bakıldığında dallara bağlanmış kumaş parçalan ya da kurdelalar görünür. Bunları bağlayan gezginler bir gün tekrar Baykal’a geri dönme dileği tutar. Koyu mavi gölün kuşkusuz manyetik bir çekiciliği vardır ve Ruslar için burası, – İngiltere’deki Dover Uçurumu ve Amerika’daki Büyük Kanyon gibi Rusya’nın sembolü olan, uçsuz bucaksız topraklardaki en büyük doğal harika- Kutsal Deniz’dir.
Baykal’ın, 1300 yıl önceden beri bölgede yaşayan Kurykan halkının dilinde ‘çok su’ anlamına geldiği söylenir. Baykal yaklaşık 1640 m derinliğindedir ve yeryüzündeki tatlı suyun beşte birini ve Kuzey Amerika’daki büyük göllerin toplamı kadarını taşır.
Asırlık Göl
Baykal, dünyanın en derin gölü olmasına rağmen bulunduğu bölgede dünyanın yalnızca dokuzuncu büyük gölüdür. Yarım ay biçimindeki göl, 635 km uzunluğunda, 2000 km sahil şeridine sahip, 48 km genişliğinde. Dünyanın en yaşlı göllerinden biri olan Baykal yaklaşık 15-20 milyon yıl önce, Asya’nın yavaşça uzaklaştığı yerde yeryüzünde açılan dev çukurda meydana geldi. Aslında çukur 8 km ya da daha derindi ama zamanla sığlaştı; Alüvyonlardaki ufak yaşam kalıntıları buranın yaşını gösterir. Göl yatağındaki sıcak su kaynakları ve sık sık görülen ufak sarsıntıları, fay hattının hala aktif olduğunu gösteriyor.
336 nehrin Baykal’a dökülmesine karşın yalnızca biri dışarıya dökülür, Angara. Gölün çevresinde yaşayan 40 kişi ya da kasabalılar, bir zamanlar gölden su içebilmenin mutluluğunu yaşıyorlardı çünkü su yosunu yiyen karidesler nedeniyle su, çarpıcı şekilde temizdi. Şimdi ise sanayileşmenin getirdiği kirliliğe maruz kalmış durumda. Ama yine de büyük bir bölümü temiz. Buzların erimesinden hemen sonra, Mayıs ayında, gölün 40 metre dibi görülebiliyor, bunun yansı bile diğer göller için sıra dışı sayılır.
Çevredeki Sibirya manzarası Baykal’dan çok önce donar.
Ekimden sonra kış, dağ kayalıklarına beyaz renkli göz alıcı pelerinler giydirir ve kara çam ormanları, alaçam ve Sibirya’nın sedir ağaçlarının pullarla süslenmiş siluetlere çevirerek dondurur. Ocak ayına kadar gölün büyük bölümü yer yer 1,5 m kalınlığa ulaşan buzla kaplanır. İnsanlar buzda açılan deliklerden balık tutmak için buzun üzerinde araba sürer. Buz bütünüyle katılaştığı yerlerde, bir pencere camı gibi şeffaftır ve aşağıda yüzen balıklar görünür. Yine de çoğunlukla denizde yüzen sivri parçalar gibidirler. Buzdaki çatlaklar büyük gürültüler kopararak düzenli bir şekilde oluşur. Bazı buz parçaları haziran ayma kadar olduğu gibi kalır ama ağustosla birlikte suyun birçok bölümü rahatça yüzülecek sıcaklığa kavuşur.
Göl, yılın herhangi bir zamanında tehditkar olabilir. Yoğun yaz sisi göl trafiğim ürkütücü şekilde işlemez hale getirebilir. Dingin günlerde bile ani bir kasırga, suyu çılgına çevirebilir. Bölgedeki Moğol halk Buryatların geleneklerine göre göl kızgın tanrıların hükmündedir; içlerinden Burkhan yani şef, göldeki Olkhon isimli büyük adada yaşar. Baykal Gölü’ndeki 1800 çeşit hayvanın yarısından fazlası başka hiçbir yerde bulunamaz. Gençleri yaşatmak için doğum yapan saydam golomyanka ile gümüş grisi Baykal foku bunlara dahildir.
Baykal Gölü Hakkında Ansiklopedik Bilgi
Dünyanın en derin gölüdür. Doğu Sibirya’da Moğolistan’ın hemen kuzeyinde bulunan göl, dar bir şerit halinde kuzey-doğu, güney-batı doğrultusunda uzanır. En derin yeri 1.741 metredir. Yüzölçümü 33.000 kilometrekaredir. Denizden yüksekliği 462 metre olan Baykal Gölü’nde, büyük derinliği sayesinde, Hazar Denizi’nden daha çok su bulunur.
Haritası:
Baykal Gölü’nün batısında Baykal Dağları vardır. Göle dökülen en önemli nehir Selenga’dır. Kuzeyden Yukarı Angara ve Barguzin nehirleri dökülür. Gölün fazla suları Angara nehri vasıtası ile Yenisey’e akar.
Baykal Gölü balık bakımından zengin olduğu gibi burada Kuzey Buz Denizi’ndekilere benzeyen foklar da yaşar.
Göl, kışın buz tutar ve mayıs başına kadar buzlar altında kalır. Kalınlığı bir metreyi geçen bu buz tabakasının üstünden kışın kara taşıtları işler.
Baykal Gölü’nün çevresi çok dağlık olduğundan gölün etrafında önemli yerleşme merkezleri kurulmamıştır. Ancak, deltalarda yerleşilmiştir. Transsibirya demiryolu üzerinde de kasabalar vardır. Bu yol Baykal Gölü’nün güney kesimini çepçevre dolaşır.
Baykal Gölü’ne Orta Asya Türkçesinde «Baykul» yahut «Bayköl» (= zengin göl), Moğolcada «Dalay-Nor» (= kutsal deniz) denir.
