Beldibi kaya sığınakları ya da Beldibi Mağaralarının coğrafi özellikleri nelerdir? Beldibi kaya sığınaklarının tarihi geçmişi.
Beldibi; Antalya’nın 48-50 km batısında Beydağları eteklerinde ve denizden 25 metre yükseklikte bulunan kaya sığınağıdır.
Tarih öncesi dönemin üst paleolitik, mezolitik ve neolitik evrelerinde kullanıldı. Prof. Dr. Enver Bostancı tarafından 1959’da bulunup 1959-1960, 1966-1967 arasında kazıldı. 4×5 m ölçülerinde ve 3.5 m yüksekliğinde bir yukarı mağarayla 3 m genişliğinde ve 5 m kalınlığında kum, çakıltaşı ve kaya artıklarıyla dolmuş aşağı mağaradan oluşur. Bu dolgu aşağı mağaranın bir zamanlar denizle kaplı olduğunu gösterir.
Kaya sığınağı küçük aile topluluklarını barındıracak büyüklüktedir. Saptanan beş düzeyin yeniden eskiye doğru A, B, C, E, F olarak ayrımı yapıldı. C ve B düzeyleri alt ayrıntılarıyla dört evrelidir. C1(IV. Evre), C2 (III, Evre), B2 (II, Evre) ve B1 (I. Evre) olarak düzenlenen C ve B düzeylerinin kültürüne, Bostancı Beldibiyen adını verdi. F, E, D düzeyleri üst paleolitik döneme aittir. Bu düzeylerde çakmak taşından yapılmış ve bazıları orta paleolitik dönem özelliği gösteren yonga aletler vardır.
E düzeyinde 13 cm uzunluğunda insan profili biçimli bir çakıl taşı bulundu. D düzeyinin üst bölümlerinden sonra minik aletler görülür. Bunların içinde mikrolitler önemlidir. C düzeyinde, çakmak taşından yapılmış yarım ay, üçgen biçimli taş aletler, sarp kenarlı dilgiler, saplı kazıyıcılar, çakmak taşı ve kemikten oltalar, üzerleri demir oksit ya da mangan oksit boyalı ve Fransa Azil kültüründekilere benzeyen çakıl taşları bulundu. C’de ayrıca deniz kabuklan, geyik boynuz ve dişleriyle insan kafatasına ait parçalar bulundu. C düzeyi insanlarınca mangan oksit ya da demir oksit kullanılarak kaya sığınağı yüzeyine kırmızı ve koyu kahve-renkli şematik av hayvanlarının resimleri yapılmıştır.
C1 düzeyi günümüzden 12-10 bin yıl öncesine, B düzeyi de 10-9 bin yıl öncesine tarihlenir. B düzeyi 80 cm kalınlığındadır. Mikrolit aletlerle birlikte bulunan çanak-çömlek parçalan, gelişim basamakları Çatalhöyük’ün X ve IX, tabakalarında izlenebilen Anadolu çanak-çömlekçiliğinin ilk örneklerini oluşturur. Mikrolit aletler C düzeyinin geleneğini sürdürür. B’de ele geçen taş aletler ve çanak çömlek parçaları üzerinde kırmızı aşı boyası izleri vardır. B düzeyinin son evrelerinde büyük boy çakmak taşı kazıyıcı ve kalemler çoğalmış, alet yapım teknikleriyse kabalaşmıştır.
A düzeyi ise neolitik ve daha sonra dönekleri günümüze kadar içeren karışık bir dolgu toprağıdır. Beldibi’nde ele geçen buluntular, Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi ve Antalya Bölge Müzesi’nde sergilenmektedir.
