Bilim Tarihi hakkında kısa bilgi. Bilimin tarihçesi. Eski Yunan, Roma, Asya, Hint ve Arap toplumlarında bilim ve bilimin gelişmesi.
Bilim Tarihi
Bilim çevremizdeki doğal dünyanın sistematik incelenmesidir. Bilim gözlemler, etkileri ölçer ve nedenlerini bulmaya çalışır. Bilim bugün jeofizik, biyokimya ve oşinografi gibi çok farklı alanlara ayrılmıştır. Geçmişte bilim günlük yaşamın bir parçasıydı ya da din ve sihirle karışıktı.
Pek çok kişi bilimin ilk gelişen alanının gök bilim olduğuna inanır. Bundan 9000 yıl kadar önce insanlar ekin yetiştirmeye, hayvan beslemeye ve belirli yerlerde yaşamaya başlamışlardır. Ürünleri için doğayı ve mevsimleri yakından incelemek zorunda kaldılar. İlk biliminsanları yıldızların, ayın ve güneşin hareketlerini inceleyerek zamanın geçişini ölçmek için takvim yapmış olmalıdırlar.
4500 yıl kadar önce eski çağ insanları İngiltere’deki Stonehenge gibi gözlem yerleri yapmaya başladılar. Bu insanlar güneşin ve ayın durumunu günün ya da yılın belli anlarında titizlikle yerleştirilmiş taşlarla işaretlemişlerdi. Eski gök bilginleri yıldızların yerlerini düzenli olarak değiştirdiklerini öğrenmişler ve mevsim rehberleri olarak bunlardan yararlanmışlardır. Eski Yunan’da en önde gelen gökbilimci olan Hipparchus (M.Ö. 190-120) 850 yıldızlık bir katalog yapmış sadece gözüyle yıldızların yerlerini çok kesin hesaplamış ve yıldız parlaklığı kavramını getirmiştir.
ESKİ YUNANLILAR
2600 yıl önce eski Yunan uygarlığının doruğunda insanlar çevrelerindeki dünya hakkında nedenler ve açıklamalar bulmaya başlamışlardır. Yunanlılar tanrılarının bile mantıklı davranmak zorunda olduklarına ve doğada olan her şeyin nedeni olmadıklarına inanırlardı. Yunanlılar bağımsız düşünerek sonunda çağdaş bilimimize götürecek olan doğal felsefeyi kurmuşlardır. Doğal filozoflardan bilinenlerden ilki Milaslı Thales’tir (MÖ 624-550).
Kendisinin MÖ 585’te bir güneş tutulmasını önceden bildiği ve şekillerin incelenmesi olan geometriyi başlattığına inanılmaktadır. Thales evrenin düzenli olduğuna, her bir parçasının diğerlerine dayandığı fikrini de geliştirmiştir. Her sonucun doğal ve tekrarlanabilir bir nedeni olduğu fikrini yerleştirmiştir. Bu fikir bilimsel gerçekleri oluşturmak için mantıklı bir şekilde çalışmanın temelidir. Thales geriye yazılı bir şey bırakmamıştır ama hakkında bildiklerimiz diğer Yunanlılardan, özellikle de Aristo’dan (MÖ 384-322) gelmiştir.
Bir hekimin oğlu olan Aristo çevresindeki dünyayı sorgulamış ve sonuçları araştırmış, nedenleri bulmak istemiştir. Aristo ve ardından gelenler fizik, biyoloji, tıp ve yeryüzü bilimleri içinde olmak üzere pek çok konuda ayrıntılı yazılar yazmışlardır. Türlerin hiç değişmeyeceği gibi pek çok sonucunun doğru olmadığı kanıtlanmış olsa bile Aristo kendisinden sonraki yüzyıllarda bilimi etkilemiştir.
Samos’lu Pythagoras (Pisagor) (MÖ 569-475) genelde ilk saf matematikçi olarak tanımlanır. Matematik ilkeleri kanıtlamak için mantığın kullanılmasıyla ilgileniyordu. Bugün en çok dik açılı üçgenlerin kenarlarının boylarıyla ilgili Pisagor (Pythagoras) Teorisi ile bilinir.
Pythagoras gerilmiş bir telin çekilmesiyle çıkan sesin telin boyu ile ilişki olduğunu bulmuş ve böylece matematiği doğada olan bir şeyi göstermek için kullanan ilk kişi olmuştur.
Büyük Yunan matematik dehası Arşimet (Archimedes) (MÖ 287-212) Sicilya’nın doğu kıyısı Siraküza’da doğmuştu. Pek çok önemli keşifleri arasında küre ve silindirlerin hacimlerini ölçmek, pi sayısı için yaklaşık bir rakam ve kaldıraç güçleri vardır. Arşimet matematiği pek çok pratik soruna uygulamış, nesnelerin suda nasıl yüzdüklerini bulmuş, kentini Romalılardan korumak için savaş makineleri yapmıştır. Siraküza düştüğünde Romalı bir asker tarafından öldürülmüştür.
ASYADA BİLİM
Bilim diğer büyük uygarlıklarda da ilerlemeler kaydetmiştir. 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 sembollerini 1500 yıl öncesinin Hintli matematikçilerine borçluyuz. Eski Mısırlılar haftayı yedi güne ve Mezopotamyalılar da her saati 60 dakikaya ve her dakikayı 60 saniyeye bölerlerdi. Orta Amerika Mayaları tüm toplumlarını ayrıntılı astronomik gözlemlere dayanan karmaşık ama doğru bir takvime göre yönetirlerdi. Eski Çinliler evrenin her şeyin birbirine bağlı dev bir canlı sistem olduğunu düşünürlerdi. Doğayı pratik olarak ele almışlar, kimya, tıp, jeoloji, coğrafya ve teknolojide ilerlemeler kaydetmişlerdir.
ZHANG HENG
Çin’de Nan-yang’da doğmuş olan Zhang Heng matematikçi, gökbilimci ve coğrafyacı olup Çin imparatoru Anti’nin baş müneccimi olmuştu. Heng Çin takvimini düzelterek mevsimlere uydurdu ve dünyanın düşünüldüğü gibi düz değil küre şeklinde olduğunu iddia etti. Aynı zamanda yer sarsıntılarını ölçen basit sismograf da icat etti.
ÇAĞLAR BOYUNCA BİLİM
Romalılar Yunanistan’ı yaklaşık 2100 yıl önce fethettiler. Tıp ve mühendislikte pratik olayları çözmek için bilimi kullandılar. 5. yüzyılda Roma İmparatorluğunun çöküşünden sonra Aristo ve diğer eski Yunanlıların yazıları Hıristiyan manastırlarında keşişler tarafından korundu ve kopya edildi. İslam bilginleri de kimya ve gökbilimde büyük ilerlemeler kaydettiler ve cebiri yaratmak için Hindu matematiğini kullandılar. Bu bilgi Avrupa’nın 1000 yılından sonraki biliminin temeliydi.
BÜYÜK PLINY
Büyük Pliny (23-79) 12 yıl askerlik yapmış Romalı bir bilgindi. En ünlü eseri 77 yılında basılmış olan Historia Naturalis’tir. 37 ciltlik bu eser Romalıların bilim ve doğa dünyası hakkında bütün bildiklerini bir araya toplamıştı. Dünyanın ilk bilimsel ansiklopedisi olarak kabul edilir.
