Osmanlı İmparatorluğu Birinci Dünya Savaşında hangi cephelerde savaşmıştır? I. Dünya Savaşına katılması sonrası savaştığı cepheler ve bu cepheler hakkında maddeler halinde bilgiler.
Birinci Dünya Savaşı Propaganda Haritaları
Birinci Dünya Savaşında Osmanlının Savaştığı Cepheler
Osmanlı Devleti’nin savaşa girmesiyle savaş daha geniş bir alana yayıldı. Ayrıca Avrupa’daki cephelerin yükü hafifledi. Çünkü Osmanlı Devleti yeni cepheler açarak Antlaşma Devletleri güçlerinin önemli bir kısmını buralara çekti.
Kafkas Cephesi
Almanların Bakü perollerini ele geçirmek istemesi ve Enver Paşa’nın Orta Asya Türkleri ile ilgili tasarıları nedeniyle bu cephe açıldı.
- Ruslar, Kafkaslardan saldırıya geçtiler. Ermeniler de çete savaşlarıyla bu saldırıya destek sağladılar. Osmanlı Devleti, Tehcir (Göç Ettirme) Kararnamesi’ni çıkararak Ermenileri Musul, Suriye ve Lübnan’a göç ettirdi.
- Enver Paşa‘nın karşı taarruzu başarısız olunca, Ruslar Erzurum, Erzincan, Bitlis, Muş ve Trabzon’u ele geçirdiler.
- Çanakkale Savaşlarından sonra Doğu cephesi komutanlığına atanan M. Kemal, Muş ve Bitlis’i Ruslardan geri aldı.
Çanakkale Cephesi
Çanakkale Savaşı esnasında Mustafa Kemal
- a. Rusya, Doğu Avrupa’da yenilgilere uğramış ve zor duruma düşmüştü. Ekonomik durumu da oldukça bozulmuştu.
- b. İngilizler ve Fransızlar, Alman donanmasının varlığı nedeniyle Baltık Denizi yoluyla Rusya’ya yardım gönderemiyorlardı.
- c. Boğazlar ele geçirilirse, hem Rusya’ya yardım gönderilerek bu ülkenin Almanya’ya karşı direnişi sağlanacak, hem de Osmanlı Devleti savaş dışı bırakılacaktı.
- d. Savaşa girmemiş olan Balkan ülkelerini savaşa sokarak, Avusturya-Macaristan’a karşı yeni bir cephe oluşturmak da amaçlanmıştı.
Böylece, savaşın en önemli cephelerinden biri açılmış oldu.
- İngiliz-Fransız gemileri 18 Mart 1915’te Çanakkale Boğazı’nı geçmeye kalktı. Fakat Türk savunması karşısında pek çok kayıp vererek geri çekildi.
- Bunun üzerine Anlaşıklar, Gelibolu Yarımadası’na asker çıkararak karadan İstanbul üzerine yürümek istediler, İngiliz ve Fransız ordularıyla sömürgelerden getirtilen askerlerin yer aldığı bu çıkarma harekâtı ile tarihin en kanlı çarpışmalarından biri oldu.
- Anafartalar, Arıburnu ve Conkbayırı’n da şiddetli çarpışmalar oldu. Saldırılar Mustafa Kemal (Atatürk) tarafından üstün bir savunma ile durduruldu. Böylece düşmanın karadan istanbul’a yürümesi düşüncesi gerçekleşmedi.
- Çanakkale Savaşları bir süre sonra bir siper savaşı haline geldi.
- Sonuçta Anlaşıklar, Çanakkale Boğazı ve Gelibolu Yarımadası’nı terk ettiler (1916).
- Çanakkale Savaşları Millî Mücadele ruhunun başlangıcı oldu. Mustafa Kemal’in tanınması ve Millî Mücadele’de önder olmasında Çanakkale’deki başarılarının büyük etkisi olmuştur.
Çanakkale Savaşları’nın Sonuçları
- Anlaşma Devletleri doğuda üstünlük sağlayamadıkları için savaş uzadı.
- Rusya’ya yardım edilemediği için Rus Cephesi çöktü.
- Rusya’nın içinde bulunduğu ekonomik bunalımın daha da ağırlaşması ve sosyalistlerin çalışmaları sonucu 1917’de Bolşevik ihtilali oldu. Çarlık yıkıldı. Rusya, Brest-Litowsk Antlaşması’nı imzalayarak savaştan çekildi.
- İngiliz ve Fransız donanmaları büyük kayıplar verdi.
- Yarım milyona yakın insan öldü.
Kanal Cephesi
Almanlar’ın da etkisiyle açılan bu cephede amaç; Süveyş Kanalı’nı ele geçirmekti. Bu yolla,
- İngilizlerin, en önemli sömürgeleri olan Hindistan ve Avustralya-Yeni Zelânda dominyonları ile olan bağlantısı sekteye uğrayacak;
- Savaş boyunca buralardan asker ve malzeme desteği alan ingiltere’nin durumu sarsılacaktı.
- Süveyş Kanalı ele geçirilirse, İngilizlerin Mısır’dan çıkarılmaları da mümkün olabilirdi. Bu amaçlarla 1915’te Kanal Cephesi’nde saldırılar başlatıldı.
- a. Arapların, İngilizlerle işbirliği yapması,
- b. Almanya’nın gerekli desteği sağlayamaması,
- c. İngiliz ordularının sayı ve malzemece üstün oluşu gibi nedenlerle bu cephede başarılı olunamadı.
Irak Cephesi
İngilizlerin bu cepheyi açmalarındaki amaçları, Türk kuvvetlerinin İran’a girmesini ve Hindistan’ı tehdit etmesini önlemekti. Ayrıca, kuzeye ilerleyip Ruslarla irtibat sağlamayı da amaçlıyorlardı. 1. Dünya Savaşı başlar başlamaz İngilizler, Basra’ya asker çıkarmışlardı. Buradan Irak’a ilerleyen İngilizler şiddetli bir direnişle karşılaşarak, ağır kayıplar verdiler. Ancak; bir süre sonra güçlerini takviye ederek yeniden saldırıya geçtiler. Bunun sonucunda, Kuzey Irak’a girdiler ve zengin petrol bölgesi olan Musul’u ele geçirdiler.
Suriye – Filistin Cephesi
- İngilizler, Süveyş ve Irak cephesinde yenilen Türkleri, Arapların da desteğiyle tamamen bölgeden atmak amacıyla bu cepheyi açtılar.
- Türklerin şiddetli direnişleri sonucunda İngilizler ancak 1918’de Suriye’ye girebildiler.
- Suriye Cephesi’ndeki Yıldırım Orduları Grubu’na Alman General Von Sanders komuta ediyordu. Ateşkes hükmü gereğince bu komutan görevden alınınca yerine Mustafa Kemal Paşa atandı. Mustafa Kemal Paşa, bugünkü Suriye sınırını başarıyla savunduysa da, bir süre sonra İstanbul’a çağrıldı. Bu savunma hattı, daha sonra Misak-ı Millî’de, Suriye sınırı olarak belirlenmiştir.
Osmanlı Devleti bu cepheler dışında, Makedonya ve Galiçya (Romanya) cephelerine de asker göndermiştir.
