Danimarka Nerededir? Özellikleri, Konumu, İklimi, Ekonomisi, Tarihi

0
Advertisement

Ülkeler Rehberi Danimarka – Danimarka ile ilgili bilgi, başkenti, tarihi, ekonomisi, bayrağı, komşuları, coğrafi konumu hakkında bilgi

Danimarka bayrağı

Kaynak: pixabay.com

DANİMARKA;

  • Yüzölçümü: 49.032 km2.
  • Başkenti: Kopenhag.
  • Dil: Danca, Almanca.
  • Din: Hristiyan (% 98 Lüteryen, % 2 Katolik).
  • Para birimi: 1 Danimarka kronu = 100 öre.
  • Başlıca kentleri: Arhus, Odens, Alborg, Esbjerg, Randers.

Kuzey Avrupa’da devlettir. Kuzey Denizi ile B altık Denizi arasında yer alan ülke, İzlanda’dan sonra en küçük İskandinav ülkesidir. Jylland Yarımadası ile B altık Denizi ve Kattegat arasındaki takımadaları da (482 ada) içeren ülke, güneyde Almanya; batıdan Kuzey Denizi; kuzeyden Skagerak; doğudan Kattegat, Oresund (Sund Boğazı), Baltık Denizi ile çevrilidir. Özerk Grönland ve Faröer Adaları da Danimarka’ya bağlıdır. Kıyı şeridinin uzunluğu 7.400 km’yi bulan ülke, 67 km’lik Almanya sınırıyla Avrupa Kıtası’na bağlanır. Baltık Denizi’ne batıdan girişi sağlayan Danimarka, Orta Avrupa ile İskandinavya arasında bir köprü niteliğindedir. Jylland Yarımadası, Almanya sınırından kuzeye doğru Norveç kıyılarına uzanırken; takımadalar, batıda Jylland’dan doğuda İsveç kıyılarına kadar uzanır.

Yüzey Şekilleri;

Kuzey Avrupa’ daki büyük düzlüğün uzantısı olan ülke toprakları, fazla engebeli değildir. Ortalama yüksekliğin deniz düzeyinden 30 m olduğu Danimarka’da en yüksek nokta Jylland’ın doğusundaki Yding Skovhoj’dur (173 m). Yüzey şekilleri, genellikle dördüncü zamanda oluşmuştur. Dördüncü zaman buzullarının taşıdığı kaim çökeltilerin örttüğü toprakaltı tabakaları, ikinci zamanın sonundan kalma tebeşir, kumtaşı gibi tortul topraklar ve üçüncü zamandan kalma, marn, kil, kum gibi çökeltilerden oluşur. Buzların erimesinden sonra üç boğaz ortaya çıkmıştır: Fyn ve Sjaclland arasındaki Büyük Belt; Sjalland ve Fyn arasındaki Küçük Belt; Baltık ve Kuzey denizlerini birleştirerek bugünkü Danimarka’yı İskandinavya’dan ayıran Skagerrâk, Kattegat ve Oresund.

Jylland Yarımadası’nın doğu ve batı kesimleri birbirinden oldukça farklıdır. Doğuda dar göl vadileri, ovalar ve alçak tepelerle küçük doğal limanlar; batıda kumsallarla kum tepecikleri ve lagünlerin oluşturduğu girinti ve çıkıntılar yer alır. Yarımadanın güneybatı kıyıları bataklık, orta kesimleri düzlüktür. Takımadaların en büyükleri Sjaelland, Lolland ve Fyn’dır. Deniz düzeyinin altındaki ovalardan ve alçak tepelerden oluşan adaların büyük bölümü, buzulların dibinde buzulların oluşturduğu killi topraklarla örtülüdür. 7.400 km uzunluğundaki kıyı şeridinde yer alan tek önemli liman Esbjerg’ dir. Ülkenin en uzun ırmağı olan Gudena (160 km), Jylland’ın kuzeyini aştıktan sonra doğuya doğru yönelerek, Randero Fiyortu’nda Kattegat’a ulaşır.

Danimarka

Kaynak: pixabay.com

İklim;

Nemli bir yapısı bulunan ülkede, Batı Avrupa’nın okyanus etkileriyle, Orta ve Doğu Avrupa’nın kar etkileri arasında kalan bir geçiş iklimi görülür. Atlas Okyanusu ve Kuzey Denizi’nden esen fırtınalar iklimi sertleştirirken, Gulf Stream, kışın havanın yumuşamasını sağlar. Baltık Denizi, yüksek basıncın etkisiyle kış ayları soğuk geçerken, yine uzun süreli yüksek basınç, batıdan esen rüzgârları engellediğinden yazın sıcaklık artar. Yıl boyunca ortalama sıcaklık 0°-16°C arasında değişir. Ülkenin batı bölgeleri daha nemli, doğu bölgeleri ise daha kuraktır. Yıllık yağış dağılımı genellikle dengelidir. Ancak, ağustos-ekim ayları daha yağışlıdır (yıllık ortalama yağış tutarı 675 mm, en yağışlı kesim Jylland’ın güneybatısı 80 mm).

Bitki Örtüsü ve Hayvanlar;

Ülke topraklarının % 10’u ormanlarla kaplıdır. 19. yüzyılda çıkarılan bir yasayla, yitirilen ormanlık alanları yeniden kazanmak için ağaçlandırma çalışmaları başlatılmıştır. Günümüzde, kayın, meşe, sarıçam, Norveç ladini, akçam, karaçam, dağ çamı, douglas çamı gibi türler sık görülür. Süpürgeotu, elimotu, ülkenin özgün bitkileridir. Yabani hayvanların çoğu buzul çağından sonra göç etmiştir. Pek çok geyik türü, tilki, yabani tavşan, tavşan, porsuk, sincap, zerdeva, orman sıçanı, sukuşu, leylek vb Orta Avrupa canlıları yaşar. Ülke suları, yılanbalığı, istiridye, ıstakoz, karides, midye, ringa, pisibalığı, morina vb deniz canlıları yönünden zengindir.

Advertisement

Ekonomisi;

Tarım; Ülke yüzölçümünün yaklaşık % 70’i tarımsal amaçla kullanılan Danimarka’da, verim oldukça yüksektir. 2.5 milyon ton buğday, 4.3 milyon ton arpa ve 1.1 milyon tonluk patatestir. Ayrıca yılda 11 milyon ton şekerpancarı ve az miktarda yulaf üretilir.

Hayvancılık; 2.4 milyon baş sığır ve 9.3 milyon domuzun yanı sıra, kümes hayvancılığı (tavuk, horoz, hindi) ve yumurtacılık önemlidir. Yılda 1.2 milyon ton domuz eti, 255 bin ton sığır eti ve 5.2 milyon ton süt üretilir. 100 bin ton tereyağ ve 275 bin ton peynir elde edilir. 3.5 milyon ton balık üretiminin % 99’u Atlas Okyanusu’nda, % l’i ise iç sularda yapılır.

Doğal Kaynaklar; Enerji açığını kapatmak için Kuzey Denizi’nde başlatılan petrol üretimi, 1988’de 4.6 milyon ulaştı. Ayrıca, yılda 400 milyar m3 doğal gaz üretilir. Tuz, kireçtaşı öteki başlıca doğal kaynaklardır.

Danimarka

Kaynak: pixabay.com

Tarihi

Danimarka’nın tarihiyle ilgili kesin bulgular, İS 8. yüzyılda Vikinglerin Avrupa’yı yağmalamalarıyla ortaya çıktı. 9. yüzyılda Danimarka’nın toprakları bugünkünden genişti. Jylland Kralı Godfred, İmparator I. Karl ile sürtüşmelerine karşın baskılara karşı koyduysa da yerini alan Kral Harold sınırları yeniden belirledi.

Kral Harold döneminde İskandinavya’da Hıristiyanlık yayıldı. Jylland’da egemenliğini sürdüren bir hanedana bağlı olan Kral “Mavidiş” Harold, 10. yüzyılda birleşik bir Danimarka Krallığı kurdu. Kral II. Sven dönemindeyse Danimarka, İngiltere’yi ele geçirdi. Sven’in oğu Büyük Knud, kendisini İngiltere kralı ilan ederek Norveç’i ele geçirdiyse de bu imparatorluğun varlığı uzun sürmedi ve ülke taht kavgalarıyla ikiye bölündü. 1157’de tahta çıkan I. Valdemar, Danimarka’nın birliğini yeniden sağladı.

Kralın oğlu II. Valdemar’ın egemenliği süresince devlet giderek güçlendi ve Baltık kıyılarının Estonya’ya kadar olan bölümü Danimarka topraklarına katıldı. Bu dönemde kentler kuruldu, kiliseler açıldı ve ortaçağın parlamenter düzeni biçimlendi. Ülkenin içinde bulunduğu karışıklık, birliği yeniden kuran IV. Valdemar’ın (1340-1375) tahta çıkışına kadar sürdü. IV. Valdemar’ın kızı Kraliçe Margrethe (1335-1412), kocası Norveç Kralı VI. Haakon’un ölümü üzerine Norveç kralı naipliğini üstlendi (1380). Oğlu II. Olaf’ın 1387’de ölümünden sonra Danimarka ve Norveç kraliçesi olan Margrethe, bir süre sonra İsveç’in de yönetimini üstlendi.

Advertisement

1397’de Kalmar Birliğini kuran kraliçe, Danimarka, İsveç ve Norveç’i bir araya getirdi. I. Christian (1448-1481) Oldenburg’da 1863’e kadar süren bir hanedan kurdu. 1523’te İsveçli Güstav Vasa’nın Danimarka’ dan ayrılarak kral seçilmesiyle İsveç bağımsızlığını kazandı. Böylece Kalmar Birliği dağıldı ve Danimarka ile İsveç arasında birbiri ardına birçok savaş patlak verdi. Savaşlar sırasında İsveç’in gücü artarken Danimarka, İsveç sınırları içindeki topraklarını yitirirken İsveç, Sund Boğazı ile Kuzey Denizi’ ne açılan yolu ele geçirdi. Kral III. Christian 1536’da politik ve dinsel nedenlerle Lutherciliği resmi din ilan etti. IV. Christian (1588-1648) döneminde iç barış sağlandıysa da 1629’da Danimarka Otuz Yıl Savaşları’ndan yenilgiyle çıktı.

1665’te III. Frederik döneminde ülkede mutlak monarşi kuruldu. Büyük Kuzey Savaşı (1699-1720), İsveç’in eline geçen bölgeleri yeniden kazanma umutlarını tümüyle kırdı. Frederiksborg Barışı’ndan (1720) sonra uzun süre önemli bir çatışma görülmedi. Danimarka gördüğü çeşitli zararlara karşın, özellikle VI. Christian (1730-1746) ve V. Frederik (1746-1766) döneminde politika ve ekonomi alanlarında gücünü korudu. 18. yüzyılda Grönland’ın sömürgeleştirilmesi süreci de başladı 1801’de Kopenhag’a saldıran İngiltere, 1807’te top ateşine tuttuğu kenti ele geçirdi. 1814’te Kiel Antlaşması’nı imzalamak zorunda kalan Danimarka, Norveç’i İsveç’e bıraktı. 1848 Devrimi’nin etkilerinin yayıldığı bir ortamda kral olan III. Frederik (1848-1863) demokratik ilkelere dayanan yeni bir anayasayı yürürlüğe koydu (1849). Mutlakiyet kaldırılarak iki meclisi (Landsting ve Folketing) bir parlamento kuruldu. 1864’te kral olan Glücksburg Hanedanı’ndan IX. Christian döneminde Landsting ile Folketing arasında anlaşmazlıklar ortaya çıktı. 1915’te anayasada yapılan yeni bir değişiklikle iki meclise eşit haklar ve kadınlara oy verme hakkı tanındı. Kral X. Christian (1912-1947) Birinci Dünya Savaşı yıllarında ülkenin yansızlığını korumayı başardı. 1917’de Danimarka, Batı Hint Adaları (Virjin Adaları’ndan St. Thomas, St. John ile St. Croix) 25 milyon dolara ABD’ye satıldı. 1918’de bağımsızlığını kazanan İzlanda, 1944’e kadar simgesel bir bağlılığı sürdürdü. 1920’de yapılan bir halk oylaması sonucu Schlesvig’in kuzeyi Danimarka’ya verildi.

Danimarka 1939’da İkinci Dünya Savaşı çıktığında yansızlığını korumaya çalıştı. Bir saldırmazlık anlaşmasının imzalanmasına karşın 9 Nisan 1940’ta Alman orduları ülkeye girdi. Çok kısa bir direnişten sonra Danimarka Hükümeti, Alman işgaline boyun eğmek zorunda kaldı. Birçok yurtsever Danimarkalı Almanlara karşı gizli bir örgüt kurarak direnişe geçti. Direniş hareketlerinin sertleşmesi üzerine, Ağustos 1943’te Almanlar hükümeti ele geçirerek kralı gözaltına aldılar. Mayıs 1945’te Almanya’nın teslim olması sonucu Danimarka bağımsızlığa yeniden kavuştu. 1947’de IX. Frederik kral oldu. Faröer Adaları 1948’de içişlerinde özerklik kazandı. 1953’te Landsting dağıtıldı ve parlamento Folketing adını aldı. 1949′ da NATO’ya katılan Danimarka, BM’ ye de üye oldu. Ekonomi ve siyaset alanlarında EFTA (Avrupa Serbest Ticaret Birliği), AET gibi topluluklarla ve İskandinav ülkeleriyle (Nordik Konsey) işbirliğine girdi (1952). 1972′ de Kral IX. Frederik’in ölümü üzerine büyük kızı, Kraliçe II. Margrethe adıyla tahta çıktı.


Leave A Reply