Dil ile ilgili dili yazılı ve sözlü kullanımda nasıl düzgün kullanmamız gerektiği ile ilgili bir hikaye.
Yazdığımız Kolay Anlaşılmalı
Bilal’in babası bir iş için Rize’ye gitmişti. Beş gün sonra mektup geldi. Bilal’in annesi, mektubu açıp, okumaya başladı. Bilal’le kardeşleri de merakla dinliyorlardı. Babaları mektubunda, şöyle diyordu:
Perşembe günü saat 3’te rıhtımdan kalkan Deniz yollarının Karadeniz vapuruyla fırtınalı bir havada rüzgarın dalgaları köpürttüğü bir denizde, oldukça rahatsız bir yolculukla Rize’ye geldiğimizde hava daha da bozarak kar yağmaya ve soğuk şiddetini artırmaya başladıysa da ertesi gün hava açarak bulutlar arasında kalmış olan güneş yüzünü gösterdi…
Mektup böyle sürüp gidiyor, Bilal’in babası Rize’de geçen ilk gününü, yaptığı işleri anlatıyordu.
Mektubun okunması bittikten sonra, Bilal’in kardeşi Metin: «Hiçbir şey anlamadım.» dedi.
Annesi: «Evet, yavrum.» dedi. «Söylemek istediğimizi açıkça anlatabilmek için kısa cümleler kullanmalıyız; yoksa, cümleler birbirine karışır, ne demek istediğimiz pek iyi anlaşılmaz. Baban bu mektubu acele yazmış, besbelli. Bundan dolayı da birtakım yanlışlara düşmüş. Bir örnek: «Saat 3’te rıhtımdan kalkan Denizyolları’nın…» diyor. Rıhtımdan kalkan sanki Denizyollarıymış gibi! Oysa, «Denizyolları’nın saat 3’te kalkan vapuru…» deseydi, daha iyi anlaşılırdı. Ondan sonra anlattıklarını da bir tek cümlede toplamış. Bundan dolayı, cümlenin sonu geldiğinde başını unutuyoruz. Bence bu mektup şöyle yazılmalıydı:
Perşembe günü öğleden sonra saat 3’te, Denizyolları’nın «Karadeniz» vapuruyla rıhtımdan kalktık. Hava fırtınalıydı. Dalgalar rüzgârla köpürüyor, vapur sallanıyordu. Bundan dolayı çok rahatsız olduk. Rize’ye vardığımızda hava daha da bozdu, kar yağmaya başladı, soğuk daha da arttı. Neyse, ertesi gün hava açtı. Bulutlar arasında kalmış olan güneş yüzünü gösterdi.
Bilal: «Tamam! Şimdi oldu işte!» dedi. «Ben de olsam böyle yazardım.»
Sonra kardeşine döndü:
— «Hani sen bana bir gün sormuştun da ne demiştim? Öğretmen sana «Bayramda neler yaptınız, anlatın.» diyerek, bir ev ödevi vermişti. «Nasıl yazsam?» deye düşünüyordun. «Bundan kolay ne var! Karşında bir arkadaşın olsa nasıl anlatırsan öyle yaz» demiştim.»
Metin: «Evet.» dedi. «Öyle yazdım. O zaman yazı yazmak öyle kolay, öyle zevkli oluyor ki!»
