Eşeye bağlı kalıtım nedir, nasıl gerçekleşir? Eşeye bağlı kalıtımın özellikleri, örneği, renk körlüğü ve hemofili nedir, konu anlatımı.
EŞEYE BAĞLI KALITIM
İnsanlarda bulunan 46 (23 çift) kromozomdan vücut özelliklerini kontrol eden genleri taşıyan kromozomlara otozom veya vücut kromozomları denir ve 22 çifttir. Diğer bir çift kromozom ise insanların erkek veya dişi olmasını tayin eden genleri taşır. Bunlara gonozom veya eşey kromozomları denir. İnsanlar ve bazı canlılarda gonozomlar birbirinin aynıdır ve XX şeklinde gösterilir. Bu canlıların eşeyi dişi olarak kabul edilir. Erkeklerde ise gonozomun birisi dişilerdeki X kromozomuna benzediği için X diğeri ise benzemediğinden Y kromozomu adı verilir.
Canlılarda eşeye ait özellikleri belirleyen genler genellikle eşey kromozomları üzerinde bulunur. Örneğin bal anlarında erkek arı N (monoploid) kromozoma sahiptir. Dişi olan kraliçe ve işçi arılar 2N (diploid) kromozomludur.
Eşey kromozomlarında eşeysel özellikleri kontrol eden genlerden başka vücuttaki bazı özellikleri kontrol eden genler de bulunur. Eşey kromozomlardaki bu genlerin etkisiyle ortaya çıkan karakterlere eşeye bağlı karakterler denir. Renk körlüğü ve hemofili en iyi örnektir.
Renk körlüğü:
Kırmızı ve yeşil rengi ayırt edememe özelliğidir. Bu bozukluk erkeklerde daha yaygın görülür. Ve X kromozomu üzerinde yeralan resesif bir genin etkisiyle meydana gelir.
Hemofili:
İnsanlarda herhangi bir yaralanma sonucunda kanın pıhtılaşamama özelliğidir. Bu bozukluğu taşıyan insanlar küçük bir yaralanma sonucu ölebilirler. İnsanlarda çok az rastlanan hemofiliyi meydana getiren gen resesif olup X kromozomu (Y kromozomu ile homolog olmayan bölgede) tarafından taşınır.
