Cumhuriyet rejiminde kesinlikle yeri olmayan aynı zamanda siyasi ya da dini olarak da bir hükmü kalmamış olan Halifelik makamının kaldırılması hakkında bilgiler.
HALİFELİĞİN KALDIRILMASI (3 Mart 1924)
Kaldırılma Nedenleri
1. Kurtuluş Savaşı boyunca Padişah ve Halife Vahdettin’in, Milli Mücadele’ye cephe alması, bir hilafet ordusu kurarak TBMM güçlerini ezmek istemesi
2. Ulusçuluk temeli üzerine kurulmuş yeni Türk Devleti’nde halifeliğin yerinin olmaması
3. Halifelik devam ettiği sürece Müslüman ülkelerin içişlerine karışılması tehlikesinin her zaman var olması.
4. Halifeliğin, gerçek anlamını çoktan kaybetmiş olması
5. Yapılacak yeniliklere halife ve taraftarlarının engel olabilecekleri
6. Abdülmecit Efendi’nin, yalnızca bir “halife” gibi değil, bir padişah gibi davranmaya, olumsuz propagandalar yapmaya başlaması
7. Bazı komutan ve milletvekillerinin halifeye bir kısım siyasal yetkiler verilmesini, meclisin çıkardığı yasaların halifenin onayından geçmesi gerektiğini savunmaları
Düzenlenen, savaş oyunları nedeniyle İzmir’de bulunan Mustafa Kemal, yüksek komutanlarla görüştü ve ordunun desteğini de alınca halifeliğin kaldırılması konusunun meclise sunulması kararlaştırıldı.
TBMM, uzun ve ateşli tartışmalardan sonra kabul ettiği bir kanunla hilafeti kaldırdı. Halife Abdülmecit Efendi o gece yurt dışına çıkarıldı.
Laik devlet düzenini gerçekleştirmek amacıyla aynı gün iki önemli kanun daha kabul edildi:
• Tevhid-i Tedrisat (Öğretimin birleştirilmesi) Kanunu ile tüm okullar Maarif Vekaleti’ne bağlandı.
• Şer’iye ve Evkaf Vekâleti ile Erkân-ı Harbiye-i Umumiye Vekaleti kaldırılarak yerlerine Başbakanlık’a bağlı Diyanet İşleri Başkanlığı ve Genelkurmay Başkanlığı kurulması kararlaştırıldı.
Hilafetin Kaldırılmasının Önemi
1. Hilafetin kaldırılması, okul ve bilimsel kurumların Milli Eğitim Bakanlığına bağlanması vb. kararlar laiklik ilkesinin gerçekleştirilmesi yolunda atılmış önemli adımlardı.
2. Hilafetin kaldırılmasıyla, Cumhuriyet yönetiminin temeli sağlamlaştırılmış oldu. Eski düzenden yana olanların güç odaklarından biri daha ortadan kaldırıldı.
3. XIII. Yüzyıldan itibaren fiilen ortadan kalkmış olan halifelik kurumu, Osmanlı sultanlarının kişisel gücünü arttırmaktan öte bir işe yaramıyordu. Cumhuriyetin kurulması ve devlet başkanlığının sağlam esaslara bağlanmasından sonra halifeliğin rejimde yeri olamazdı.
