Osmanlı İmparatorluğu ile Rusya arasında 19 yüzyıl ortalarında gerçekleşmiş olan Kırım Savaşı hakkında bilgiler.
KIRIM SAVAŞI, 19. yüzyıl ortasında, İngiltere, Fransa ve bazı Avrupa devletlerinin müttefiği olarak Osmanlı Devleti ile Rusya arasında yapılan savaş (1853-1856).
Kırım Savaşı Sebebi : Bu yüzyılın başlarından beri, yayılmacı bir politika izleyen Rusya, Balkanlar’daki Osmanlı azınlıklarını destekleyerek, çeşitli ayaklanmalara neden olurken, bir yandan da Kudüs’teki Ortodoks ve Katolik mezhepleri arasındaki rekabeti körükleyerek, Ortadoğu’da bunalım çıkarmaya çalışması, savaşın başlıca nedeni oldu.
Çar I. Nikola, Kudüs’te ve öteki Ortadoğu kentlerinde Ortodokslara kötü davranıldığını ileri sürerek, İstanbul’a gönderdiği elçisi Prens Mençikof aracılığıyla buradaki kutsal yerler sorununu çözümlemeye çalıştı. Bu dönemde Osmanlı Devleti daha çok İngiltere ve Fransa’nın etkisi altındaydı. Bir yandan Rus Çarı, İngiltere Kralı ile ilişki kurarak, ilk kez hasta adam deyimini kullandığı Osmanlı Devleti’nin paylaşılması önerisini getirdi. Fakat İngiltere bu paylaşılma işi gerçekleşirse, Rusya’nın Akdeniz’e ineceğini bildiğinden bu öneriyi kabul etmedi. Bunun üzerine Rusya, Osmanlı Devleti’ne bir ültimatom vererek isteklerinin kabulünü iletti, bu ültimatomu reddeden Osmanlı Devleti, 10 Mayıs 1853 günü Prens Mençikof’a bildirdi. Rus Çarı I. Nikola bu karar üzerine Osmanlı Devleti’ne savaş açtı. Rusya 35.000 asker ve 72 topla, önce Romanya’yı işgal etmeye başladı. Osmanlı Devleti’ne de, burada Ortodoksların hakları tanınıncaya kadar kalacağını, bu haklar verilirse ancak o zaman Romanya’yı boşaltacağını bildirdi.
Durumun uygun olduğunu gören Mustafa Reşat Paşa savaştan yana tavır aldı. Böylece Osmanlı Devleti de 4 Ekim 1853 günü, Rusya’ya savaş ilan etti. 23 Ekim 1853 günü Osmanlı topçu ateşiyle Tuna cephesinde karşılıklı çatışma başladı. Müşir Ömer Paşa 27 Ekim günü Vidin yakınından Romanya’ya girdi. Rus kolordosunu ağır bir yenilgiye uğratan Osmanlılar, onların Bükreş’e kaçmasını sağladılar. Bu sırada savaş Karadeniz’de de yayıldı. 30 Kasım 1853 günü Amiral Nahimov, Sinop’ta bulunan Osmanlı Donanmasına bir baskın yaparak, gemileri yakmayı başardı. Osmanlı Donanması tümüyle yok edildi. Sinop ağır yıkıma uğradı. Donanma Komutanı Amiral Osman Paşa da, Ruslara tutsak düştü. 5 Ocak 1854 günü, Romanya’da Çatana yakınlarında, Ferik Nazır Ahmet Paşa, Rus birliklerini ikinci kez büyük bir bozguna uğrattı. Bu bozgunun sonuçlarını değiştirmek için beş gün süreyle, Bulgaristan üzerine büyük bir saldırıya geçen Ruslar, yeniden bozularak Bükreş’e ikinci kez çekilmek zorunda kaldılar.
Bu arada İstanbul’da yapılan bir anlaşmayla İngiltere ve Fransa, Rusya’ya karşı Osmanlı Devleti ile anlaşma imzaladılar (12 Mart 1854). Bu anlaşma gerçekleşince Rusya, müttefik kuvvetleri Karadeniz’e gelmeden Osmanlılara son bir darbe vurmak için yoğun bir saldırı başlatmayı amaçladı. Ancak, 17 Nisan’da Kalafat önlerinde, Serdar Ömer Paşa’ya karşı ağır bir yenilgiye uğradılar. 22 Nisan’da da donanma, Odessa’yı bombaladı. 5 Mayıs’ta Fransızlar Pire Limanı’na çıktılar ve Atina’yı işgal ettiler. Mayıs ayında Dobruca üzerinden harekete geçen Ruslar, Silistre’yi kuşattılar. 9 Haziran’da General Paskieviç’in yaralanması üzerine, Ruslar kuşatmayı kaldırmak zorunda kaldılar. Ancak Çar, Silistre’yi yeniden kuşattırdı. 13 Haziran’da Rusların ağır kayıplar vermesi üzerine, Silistre önlerinden çekilmek zorunda kaldılar. Bu yenilgilerden sonra Eflak’ı boşaltarak Boğdan’a çekilen Ruslar, 8 Temmuz günü Yerköyü önlerinde bir kez daha Ömer Paşa kuvvetlerine yenildiler. Osmanlılar Eflak’ı işgal etmeye başladığında, Bükreş boşaltıldı.
Bu sırada Varna’ya İngiliz ve Fransızlar asker çıkardılar. Donanmaları da Karadeniz’de harekete hazır duruma getirildi. 14 Eylül 1854 günü Kırım’a çıkan müttefik kuvvetler, hemen savaşa giriştiler. Bu savaşta Osmanlı kuvvetlerine Ferik Rüstem Paşa, Rus kuvvetlerine ise Prens Mençikof komuta ediyordu. 20 Eylül günü, Alma Meydan Savaşı’nda müttefik kuvvetler Rusları ağır bir yenilgiye uğrattılar. 10 Ekim’de de Sivastopol Kalesi kuşatıldı. 5 Kasım’daki Inkerman Savaşı’nda Ruslar daha ağır kayıplar verdiler. Bu arada Prens Mençikof öldü. Kış boyunca Karadeniz kıyısındaki Rus limanları müttefik donanmasının ablukası altında tutuldu. 17 Şubat’ta Müşir Ömer Paşa, Gözleve’de Rusları bozguna uğrattı. 2 Mart’ta çar I. Nikola ölünce, yerine liberal düşünceli oğlu Aleksandr geçti.
15 Mart’ta Sardunya Krallığı da, Rusya’ya karşı Osmanlı Devleti’nin yanında savaşa katıldı. 1855 Mayıs’ında Kerç Limanı, 28 Mayıs’ta Kuban ve Anapa, müttefikler tarafından işgal edildi.
16 Ağustos günü Ruslar, Traktir’de müttefikler tarafından yeni bir yenilgiye uğratıldılar. 9 Eylül günü Sivastopol Kenti teslim oldu. Ruslar 15 Temmuz 1855 günü Kars Kalesi’ni kuşatmaya başladılar. Doğubayezit de ellerine geçti. Sivastopol’ün düşmesinden sonra Gürcistan’a geçen Ömer Paşa, Sohumkale’yi işgal ederek Kars’a yardıma gelmeye çalıştı. 6 Kasım’da İngur Savaşı’nda Ömer Paşa, Rus kuvvetlerini yenilgiye uğrattı. Tiflis’ten sonra Kutais’e girmek üzereyken açlık ve cephanesizlik yüzünden Kars, Ruslara teslim oldu. Kars’ı ele geçirmekle büyük başarı kazanan Rusya, Sivastopol yenilgisine karşın savaşı sürdürmek amacındaydı. Avusturya’nın verdiği ültimatom, sonunda barış için Rusya’yı görüşmelere yanaştırdı.
1 Şubat 1856’da Viyana’da imzalanan bir protokol ile savaş sona erdi. Barış Konferansı Paris’te toplandı. 25 Şubat 1856’da Viyana’da imzalanan bir protokol ile savaş sona erdi. Barış Konferansı Paris’te toplandı. 25 Şubat 1856′ da başlayan görüşmeler, 30 Mart’ta sona erdi. Bu antlaşmayla Osmanlı Devleti, topraklarının çoğunu geri aldıysa da, bir Avrupa devleti sayılmasına karşın, Avrupa devletleri karşısında giderek güçsüz bir durumda kaldı.
