Kıtalar ve Okyanusların Dağılışı

Yeryüzündeki kıtalar ve okyanusların dağılışı nasıldır? Kıtalar ve okyanusların miktarı, isimleri, kuzey ve güney yarımküredeki konumları.

Kıtalar ve Okyanusların Dağılışı

Dünyanın yüzölçümü, 510 milyon km²‘dir. Ancak bunun çoğunluğu, su küreden oluşur. Yeryuvarı kabuğunun çanakları, deniz ve okyanus su kütlesi ile işgal edilmiştir. Su küre, dünya yüzölçümünün en büyük payını oluşturur. Buna göre, yüzölçümün %29’nu karalar, %71’ni denizler ve okyanuslar oluşturur.

Karalar ve denizlerin, yarımkürelere göre dağılımları da, çok eşitsizdir. Ekvatoral kuşak sınırı esasına göre, Kuzey Yarımkürenin yaklaşık %39’u ve Güney Yarımküre’nin ise ancak %19’u karalarla kaplıdır. Ama bu her iki yarımkürede de, denizler ve okyanusların payı, karaların payına göre çok daha yüksektir. Bununla birlikte, Asya’nın hemen hemen tamamı (Endonezya adaları hariç), Avrupa, Afrika’nın yaklaşık üçte biri, Kuzey ve Orta Amerika’nın tamamı, Kuzey Yarımküre üzerinde bulunmaktadır. Bu da karalar toplam yüzölçümünün, %67 gibi büyük bir payını oluşturmaktadır.

Bu ayırım ve hesaplamalar, Doğu Yarımküresi ile Batı Yarımküresi için yapılırsa, kara kütlelerinin büyük çoğunluğunun, Doğu yarımküresinde toplandığı görülür. Buna göre, karaların % 70’den fazlası Doğu Yarımküresinde, %28’i Batı Yarımküresinde yer alır.

UYARI!

Söz konusu bu eşitsiz dağılımlar nedeni ile, doğu ve kuzey yarımkürelerinin her ikisine birden karalar yarımküresi, güney ve batı yarımkürelerine ise, denizler yarımküresi denir.

Karalar ve denizlerin farklı dağılım düzeni, önemli bazı coğrafi sonuçlara da yol açmıştır. Özellikle karaların çoğunluğunun Kuzey Yarımküre’de toplanmış bulunması kuzey ve güney yarımküreleri arasında, coğrafi birçok farklılığın ortaya çıkmasına yol açmıştır.

Bunlar:

***Karasal iklim bölgeleri, Kuzey Yarımküre’de çok geniş bölgelere yayılmıştır, iç ve yüksek bölgelere doğru, karasallık çok daha etkili duruma gelmektedir.

***39 milyon km2 alan kaplayan ormanların %60’tan fazlası Kuzey Yarımküre’de yer almaktadır. Bu durum yeraltı kaynaklarında da göze çarpmaktadır. Örneğin taşkömürünün %95’ten fazlası, petrolün %90’yan fazlası Kuzey Yarımküre ülkelerinde bulunmaktadır.

***Dünya nüfusunun %85’i Kuzey Yarımküre’de yer almaktadır.

Bunlardan başka;

***Hidrolik enerji potansiyeli

***Tarım toprakları

***Metalik maden rezervleri gibi benzer zenginliklerde de, bu tür dağılım eşitsizlikleri göze çarpar.

UYARI!

Bu durum, dünyanın ileri ekonomik güç merkezlerinin ya da teknikte ve ekonomide en ileri ülkelerin Kuzey Yarımküre’de yer almasına neden olmuştur.

Kıtalar içinde, Asya, Avrupa ve Afrika birbirlerine çok yakındır. Hatta Avrupa ile Asya ve Asya ile Afrika’yı hemen hemen birbirinden ayıracak kesin coğrafi sınırlar yoktur. Özellikle Asya ile Avrupa’yı birbirinden ayırmak çok zor olduğu için bu iki kıtaya Avrasya’da denilmektedir. Avrupa ve Afrika arasında, bir ara deniz olan Akdeniz ve Afrika ile Asya arasına ise Kızıldeniz sokulmuştur.

UYARI!

Asya, Avrupa ve Afrika, yerleşme tarihi en eski karalar olmaları nedeniyle Eski Dünya karaları olarak adlandırılır.