Klasik koşullanma yoluyla öğrenme nedir, nasıl gerçekleşir? Klasik koşullanmanın açıklaması ve örnekler.
Klasik Koşullama: Koşullu uyarıcı ile doğal uyarıcının birçok kez ve art arda canlıya iletilmesi sonucunda canlının, doğal uyarıcıya gösterdiği tepkinin aynısını koşullu uyarıcıya da göstermeyi öğrenmesidir.
Koşullanma yoluyla öğrenme üzerinde ilk deneysel çalışmaları Ivan Pavlov yapmıştır.
Pavlov, salya salgısının, yalnız köpeğin ağzına yiyecek verildiği zaman değil, başka zamanlarda da örneğin, köpek yiyeceği gördüğünde ya da sahibinin ayak seslerini duyduğunda da gerçekleştiğini gözlemiştir. Pavlov, bu deneyinde zil, çıngırak ya da metronom seslerinden birini, araya kısa bir süre koyarak yiyecekle eşleştirmiştir. Örneğin, önce zili çalıp birkaç saniye sonra da yiyeceği vermiştir. Bu deneyde zil, “koşullu uyarıcı”dır. Köpeğin, zil sesini duyduğunda salya salgılaması da “koşullu tepki” olarak adlandırılır.
Yiyecek (et) [Koşulsuz uyarıcı] —-> Salya [Koşulsuz tepki]
Zil [Nötr uyarıcı] —-> Salya yok
Zil + Yiyecek ——> Salya
(Klasik Koşullanma)
Zil [Koşullu uyarıcı] —-> Salya [Koşullu tepki]
Koşulsuz Uyarıcı: Organizmanın doğası gereği tepkide bulunduğu uyarıcıdır. Buna doğal uyarıcı da denir. Örneğin; et, köpek için koşulsuz uyarıcıdır.
Koşulsuz tepki: Organizmanın doğal uyarıcı karşısında gösterdiği istemsiz davranıştır.
Örneğin; köpeğe et verildiğinde salya salgılaması, koşulsuz tepkidir.
Koşullu uyarıcı: Organizmada normal koşullarda tepkiye yol açmayan, ancak doğal uyarıcı ile birlikte verildiğinde tepki uyandırmaya başlayan ve bir süre sonra doğal uyarıcının yerini alan uyarıcıdır. Bu, başlangıçta nötr olan uyarıcıdır. Örneğin zil, köpek için yiyecek verilmeden önce nötr (ilişkisiz), yiyecekle birlikte verildikten sonra koşullu uyarıcıdır.
Koşullu tepki: Organizmanın koşullu uyarıcı karşısında göstermiş olduğu davranıştır. Örneğin; köpeğin zil sesini duyduğunda salya salgılaması, koşullu tepkidir.
