Ömer Hayyam, Kısaca Hayatı ve Felsefesi

Ömer Hayyam hayatı ve yaşam felsefesi ile eserlerinin özellikleri hakkında bilgilerin kısaca özet halinde verildiği sayfamız.

Ömer Hayyam – Kısaca Hayatı ve Felsefesi

Ömer Hayyam, İranlı şair (Horasan / Nişapur 18 Mayıs 1044 – ay.y. 1123-1135 ?). adı: Gıyasettin Ebu’l-Feth bin İbrahim. İran topraklarına Büyük Selçuklu Devletinin egemen olduğu bir çağda yaşadığı kesinse de (Reşidüttin, Cami-üt Tevarih adlı eserinde vezir Nizamülmülk ile İsmaili mezhebinin kurucusu Hasan Sabbah ile okul arkadaşı olduğuna değinir), yaşamı ve gençlik yılları karanlıktır. Adını ve ününü, etkisini ve gücünü kanıtlayan ürünler, bilimsel ürünleri değil, şiirleridir.

İran şiirinin geleneksel biçimi olan rubai’yi (dörtlü: dü beyt: iki beyit) aruzun özel kalıplarıyla şiirleştirirken, dilin en güzel ve uyumlu ses yapısını koruyan dikkatiyle öne çıkarsa da asıl etkisi burdan da gelmez. Onu güçlü, her çağdaş geçerli, her toplumda aranır kılan yoğunluk, kısacık şiirlerine sığdırdığı yaşam felsefesiyle dünya sevgisidir. Çok Tanrılı bir inanış olan Zerdüştlükle tek Tanrılı Müslümanlığın çatışma yeri olan doğum toprağında, eski Yunan felsefesinden gelen (Epikuros….) yaşama neşesini işlerken insanı yalnızca bu dünyanın ürünü sayan tutumu, dinsel inanışları aşan bir akıl ve sağduyu ufkuyla çok özgür bir yaşam değerlendirmesinin duyurusunu taşır.

Ahireti umursamayan, yazgıdan ötürü suçlanmayı kabul etmeyen, öteki dünyada yaşama umuduna değer vermeyen, bu yaşamda mutlu olmak için tutkusuz bir yetinmenin dirliğini koşulmayan tutumu, yadsınmaz bir etki olarak zaman engellerini aşar. Her rubaisinde ölüm sonrasının boşluğunu dile getirmeyi amaç sayar:

“Kim görmüş bu cenneti, cehennemi?
Kim gitmiş de getirmiş haberini
Kimselerin bilmediği bir dünya?
Özlenmeye, korkulmaya değer mi?”

Bütün dinsel yorumlara ve vaatlere karşı yalnızca burada, bu dünyada insanca yaşamayı başlıca konu bilir: “Şurada oh diyecek bir yer olsaydı!
Ya da şu uzun yolun güzel bir sonu
Yüz bin yıl sonra, yerin altından!
Otlar gibi, yeşil yeşil çıkma umudu”

Ömer Hayyam’ın (soyadının anlamı: Çadırcı) bir benzeri daha olmayan Rubaiyat’ı dilimize çevrildi.