Ülkemizin yetiştirdiği önemli şair ve sinema yönetmenlerinden birisi olan ve Türk sinemasının geçiş dönemi yönetmenlerinden olan Orhon Murat Arıburnu hayatı ve çalışmaları hakkında bilgiler.
Orhon Murat Arıburnu Hayatı
Orhon Murat Arıburnu (d. 12 Aralık 1918, İstanbul – ö. 11 Nisan 1989, İstanbul), şair, sinema yönetmeni, senaryo yazarı ve oyuncu. Türk sinemasında “geçiş dönemi” nin yönetmenlerindendir.
1935’te Konya Askeri Ortaokulu’nu bitirdi; Bursa Işıklar Askeri Lisesi’nden ayrılarak ortaöğrenimini Haydarpaşa Lisesi’nde tamamladı (1938). Hukuk öğrenimini yarıda bıraktı, bir süre de Alman filolojisi okudu. Öğretmenlik, gazete muhabirliği ve düzeltmenlik yaptı. İstanbul Belediyesi Hukuk İşleri’nde çalıştı.
İlk şiiri 1936’da Edebiyat dergisinde yayımlanan Arıburnu, ilk dönem ürünlerini Kovan (1940) adlı kitapta topladı. Daha sonra Gün, Varlık, Genç Nesil, Yeditepe, Küçük Dergi, Yenilik, Gelecek gibi dergilerde şiirleri çıktı. 1947’de Türkiye’deki ilk şiir sergisini açtı. Gündelik dille yazdığı, genellikle kısa şiirleri, şaşırtıcılığa, alay ve yergi öğelerine dayanır; biçim denemeleriyle Garip akımı çizgisine, konularıyla da toplumcu şiire yakındır.
1946’da Şadan Kâmil’in Gençlik Günahı adlı filmindeki rolüyle sinemada çalışmaya başlayan Arıburnu, kendi yönetip oynadığı ilk filmi Yüzbaşı Tahsin’de, (1951) Kurtuluş Savaşı’nı konu aldı. Ertesi yıl çektiği Sürgün’ât ise, bu kez Kurtuluş Savaşı’nın hiç işlenmeyen bir yönünü, düşmanla işbirliği yapan ve daha sonra sürgünde yaşamak zorunda kalanların öyküsünü anlattı. 1953 tarihli Kanlı Parayla I. Türk Film Festivali’nde yönetmen, senaryo yazarı ve oyuncu olarak ödül aldı. 1954’te, büyük ticari başarı kazanan Beklenen Şarkı’nın yönetmenliğini Cahide Sonku ve Sami Ayanoğlu ile paylaştı. 1959’daki Tütün Zamanı’yla, Yılmaz Güneyce şans tanıyan yönetmenlerden biri oldu. Öteki filmleri arasında Ümitler Kırılınca (1962), Prangasız Mahkûmlar (1965), Ümit Kurbanları (1967), Anter (1974) sayılabilir. Arıburnu’nun insan Gürültüye Gitmese (1972) adlı bir de oyunu vardır.
Orhon Murat Arıburnu 1980’den sonra bir süre Almanya’da yaşadı. Şiirlerinin bir bölümünü Berlin’de Bu Yürek Sizin (1982) adıyla kitaplaştırdı. 1985’te de şiirlerinden seçmeler, İstanbul’da Buruk Dünya başlığıyla yayımlandı.
