Peygamber Amos Kimdir? Hangi topluma ne zaman gelmiştir? Amos peygamberin hayatı, özellikleri, kitabı hakkında bilgi.
Peygamber Amos Kimdir?
Amos (ü. İÖ 8. yy), Eski Ahit’te kendi adıyla anılan bir kitabı bulunan ilk Yahudi peygamberidir. Kuzeydeki İsrail Krallığı’nın yıkılışını, buna Asurların neden olacağını belirtmemekle birlikte, önceden haber verdiğine inanılır. İsrailoğullarına gazap ve yıkım haberi veren Eski Ahit peygamberlerinin ilkidir.
Yaşamına ilişkin pek az bilgi vardır. Bu bilgilerin de kaynağı, bölümleri ya da bütünü büyük olasılıkla başka kişilerce derlenmiş olan kendi kitabıdır. Kudüs’ün 19 km güneyinde bulunan ve şimdi yıkık olan Tekoa’da doğdu. Yahuda kralı Uzziya (İÖ y. 783-742) ve İsrail kralı II. Yeroboam (İÖ y. 786-746) döneminde yaşadı. Sade bir çoban mı, yoksa daha varlıklı biri mi olduğu bilinmemektedir. Peygamberlik dönemi çok kısa sürmüştür
Çekirge istilası ya da yangın gibi doğal afetleri, halkına Tanrı’nın gönderdiği bir ceza olarak kabul ediyordu. Yahuda’dan ayrılarak daha zengin ve güçlü olan komşu İsrail krallığına gitti ve burada tebliğde bulunmaya başladı. İsrail krallığına ne zaman gittiği tam olarak bilinmemekle birlikte Amos Kitabı’na göre bu tarih, İÖ 750’de meydana geldiği sanılan depremden iki yıl öncedir..
Amos İsrail’de, putperest komşu ülkelerde ve Yahuda’da görülen yozlaşma ve toplumsal adaletsizliği şiddetle yerdi, Tanrı’nın insan üzerindeki mutlak hükümranlığını savundu. İsrail ve Yahuda’nın yakında yıkılacağını bildirdi. II. Yeroboam’ın özel koruması altındaki ünlü Beyt-el tapınağında tebliğde bulunduktan sonra, Yeroboam’ın kâhini Amatsya Amos’un ülkeyi terk etmesi için buyruk verdi. Daha sonra başına gelenler bilinmemektedir.
Amos’un kitabı, ancak bir şairde bulunabilecek yalın ama etkili bir düşgücü ve ritmik bir dille yazılmıştır. Çok özgün olan üslubu, gerçekten Amos’un yazdığı bölümleri, bir olasılıkla başkaları tarafından yazılmış bölümlerden ayırmaya olanak verir. Örneğin, kitabın, Davud peygamberin krallığının yeniden kurulacağını haber veren iyimserlik dolu sonuç bölümünün başka bir yazara ait olduğu hemen anlaşılır.
Amos, bir ilahiyatçı olarak, Tanrı’nın insan üzerindeki mutlak hükümranlığının zengin ve yoksul bütün insanlar için toplumsal adaleti zorunlu kıldığına inanıyordu. Tanrı’nın seçilmiş kulları bile bu buyruğa uymak durumundaydı; bunu çiğneyen herkes için ceza vardı. Dolayısıyla Amos, kavmin çıkarlarının üstüne çıkan bir ahlaki düzene inanıyordu.
Amos Kitabı
Amos Kitabı, Eski Ahit’te yer alan bir kitaptır. Tekoa köyünden gelme Yahudalı bir peygamber olan Amos kuzeydeki İsrail krallığında, II. Yeroboam’ın hükümdarlığı sırasında (İÖ y. 786-746) tebliğde bulundu. Kitabının 7:14. ayetinde Amos, “peygamber değildim, peygamber oğlu da değildim” der. Ama, Yehova’nın çağrısıyla İsrail halkına peygamberlik ettiğini bildirir.
Kitap, Amos’un deyişlerinden ve gördüğü düşlere dayalı açıklamalardan oluşur. Bu deyişleri doğrudan kendisinin kaleme alıp almadığı belli değildir. Sözleri, onu dinleyen bir yazıcı ya da daha sonra sözlü gelenek yoluyla bunları öğrenen bir yazar tarafından yazıya geçirilmiş olabilir. Deyişlerinin elde bulunan düzenlemesi, kitapta Amos dışında birinin de katkısı bulunduğunu göstermektedir.
Amos Kitabı, temelde’bir yıkım habercisidir. İsrail’in komşularını da kayırmamakla birlikte, tehditleri daha çok doğrudan İsrail’e yöneliktir. İsrail’in Yehova’yı bırakıp, Kenanlı tanrılara taptığını öne sürer. Bu inancı, onu İsraillilerin düzenlediği şölen ve toplantılara karşı çıkmaya yöneltir. Yoksulları ezen, rahatına düşkün zenginler, adaleti saptıranlar ve yıkım gününün gelmesini isteyenler hakkında yargılarda bulunur. O gün, Yehova gücünü gösterecek, kötüleri cezalandıracak ve dürüst insanları yeniden yaratacaktır. Bu, Yehova’nın yolundan ayrılan İsrail için karanlık bir gün olacaktır.
Kitap, beklenmedik biçimde, İsrail’in yeniden kurulacağı vaadiyle sona erer (9:8-15). Bu satırlar, kitabın önceki bölümlerinde görülen tehdit edici havadan tamamen farklıdır. Bu nedenle, çoğu uzman bu bölümün sonradan eklendiği kanısındadır.
