Hücrede plastit nedir, ne işe yarar? Plastitlerin hücre içindeki görevleri, yapısı ve fonksiyonları nelerdir? Plastit hakkında kısaca bilgi.
Plastit Nedir? Görevleri Kısaca
Klorofil, karotinoid gibi pigmentleri bulunduran, besin sentezleyen ve depolayan hücre organelleridir. Bakteriler, siyanobakteriler, mantarlar ve hayvan hücrelerinde plastit yoktur. Hücrelerde; kloroplast, kromoplast ve lökoplast olmak üzere üç tip plastit bulunur.
Kloroplast:
Bitkilerde fotosentezin gerçekleştiği yeşil renkli plastitlerdir. Kloroplastlar bitkilerin yeşil kısımlarında, özellikle yaprak hücrelerinde bulunur.
Kloroplastların yapısı disk şeklinde olup, iki katlı düz zarlardan meydana gelir. Kloroplastlar, grana ve stromadan oluşur. Tilakoit zarların katlanmalarıyla oluşan granalar, başlangıçta iç zardan tomurcuklanma ile meydana gelir.
Daha sonra bu yapıların iç zarla bağlantısı kaybolur ve stromada bağımsız olarak bulunur. Granalar, lamel denilen yapıların üst üste yığılması sonucu meydana gelir.
Granaların bu yapısı, yüzey artışını ve daha fazla ışığın tutulmasını sağlar. Granaların etrafı stroma denilen bir sıvı ile doludur. Stromada; DNA, RNA, ribozom, fotosentez enzimleri, karbonhidratlar, yağlar, proteinler, su ve mineraller bulunur.
Kloroplastın temel görevi fotosentezdir. Fotosentez; su, karbondioksit, ışık enerjisi ve klorofil yardımı ile besin sentezlenmesi ve oksijen oluşturulması olayıdır.
Plastitlerin proplastit adı verilen yapılardan oluştuğu kabul edilir. Proplastitler, lamelli yapı göstermeyen lökoplastlara dönüşebildikleri gibi, lamelli yapı kazanarak, kloroplastlara veya kromoplastlara da dönüşebilir.
Kromoplast:
Ksantofil (sarı), karoten (turuncu) ve likopin (kırmızı) gibi, çeşitli pigmentleri içeren bir plastittir. Kromoplastlarda fotosentez gerçekleşmez; çiçek ve meyvelerin renklerini oluşturur.
Kloroplast, çevresel ve iç faktörler sonucunda kromoplasta dönüşebilir. Örneğin, kışın yaprakların yeşil renkten sarıya dönüşmesi kloroplastın kromoplasta dönüşmesi ile sağlanır.
Havuçta turuncu rengin oluşmasını sağlayan karoten, domateste kırmızı rengin oluşmasını sağlayan likopen ve limonda sarı rengin oluşmasını sağlayan ksantofil pigmentleri vardır.
Lökoplast:
Bitkilerin ışık görmeyen kısımlarında oluşan renksiz plastitlerdir. Lökoplast, ışık varlığında kloroplasta dönüşür. Bitkilerin; protein, yağ ve nişasta depoladığı organelidir. Fotosentez sonucu meydana gelen nişasta kök hücrelerinde bulunan lökoplastlarda depolanır.
