Osmanlı İmparatorluğunun idare teşkilatında yer alan bir terim olan sancak nedir? Osmanlı sancakları ile ilgili olarak genel bilgilerin yer aldığı yazımız.
Osmanlı İmparatorluğumun idare teşkilatında, bugünkü illerle ilçeler arasında bir ülke bölümüne «sancak» denirdi. Bazan bu kelimenin Arapçası olan «liva» da kullanılmıştır.
Tanzimat’a kadar sancak valilerine «sancakbeyi» denirdi, Tanzimat’tan sonra «mutasarrıf» adı verildi. Sancakbeyleri hem askerî, hem mülki valiydiler; rütbeleri bugünkü tümgenerale eşitti. Mutasarrıflarsa sivildiler, yalnız mülki âmirdiler. Sancaklar, Tanzimat’tan önce «beylerbeylik», Tanzimat’tan sonra ise «vilâyet» denen eyaletlere bağlıydılar. Beylerbeyliklerle vilâyetlerin başında bulunan genel valilere «beylerbeyi» ve «vali» denirdi; rütbeleri vezir (mareşale eşit), bazan beylerbeyi veya bâlâ (orgenerale eşit) idi. Yalnız birkaç sancak, hiçbir eyalete bağlanmaksızın doğrudan doğruya Dahiliye Nezareti’ne bağlanırdı; bunlara «müstakil sancak» denirdi; Çatalca, Biga (Çanakkale), İzmit, Kudüs böyle müstakil sancaktılar.
Cumhuriyet çağında bütün sancaklara «vilâyet» adı verildi, genel valilikler kaldırıldı. Birinci Dünya Savaşı’ndan az önce imparatorluğun bugünkü Türkiye sınırları içinde kalan topraklarında 15 eyalet vardı: İstanbul, Edirne, Hudâvendigâr (Bursa), Aydın (İzmir), Konya, Adana, Ankara, Kastamonu, Sivas, Trabzon, Erzurum, Elâziz (Elâzığ), Bitlis, Van, Diyarbekir. Bunlar 63 sancağa, 63 sancak da 352 kazaya ayrılmıştı.
