Sert Su Nedir? Sert Suların Özellikleri Nelerdir?

Sert su nedir? Sertlik dereceleri nasıl belirlenir, neye bağlıdır? Sert suların özellikleri nelerdir, hakkında bilgi.

Sert Su Nedir? Sert Suların Özellikleri Nelerdir?

Bir suyun sertliği, içerisinde çözünmüş çok değerli metal iyonlarının sabunlarla çözünmeyen bileşikler meydana getirme özelliğidir. Suya sertlik veren en önemli iyonlar kalsiyum ve magnezyum iyonlarıdır. Sularda nadiren bulunan stronsiyum ve baryum iyonları da suya sertlik verir.

Suyun içerdiği $\displaystyle C{{O}_{2}}$ nin çözünmüş halde $\displaystyle C{{a}^{2+}}$ ve $\displaystyle M{{g}^{2+}}$ iyonlarıyla ilişkisi çok önemlidir. Oda sıcaklığında $\displaystyle CaC{{O}_{3}}$ ün çözünürlüğü 0,3 g/100 mLsu, $\displaystyle MgC{{O}_{3}}$ ün çözünürlüğü 8,01 g/100 mLsu dur.

Bu tuzlardan özellikle $\displaystyle Ca{{\left( HC{{O}_{3}} \right)}_{2}}$ ve $\displaystyle Mg{{\left( HC{{O}_{3}} \right)}_{2}}$ ile $\displaystyle CaS{{O}_{4}}$ ve $\displaystyle MgS{{O}_{4}}$ birinci dereceden suyun sertliğinden sorumludurlar.

Yağmur suları yeryüzünde ve yeraltında deniz ve göllere doğru ilerlerken kireçli topraktan geçtiklerinde kireci çözerler. Bunun sonucunda suya $\displaystyle C{{a}^{2+}}$ iyonları karışır. Benzer şekilde bazı toprak katmanlarından sular geçtiğinde bu sulara $\displaystyle M{{g}^{2+}}$ iyonları da karışır.

İçinde $\displaystyle C{{a}^{2+}}$ veya $\displaystyle M{{g}^{2+}}$ veya her iki iyonu da fazla miktarda bulunduran sular sert su olarak adlandırılır.

Halk arasında kireçli su olarak da adlandırılan sert suların tatları acıdır. Ancak sağlık açısından tehlikeli değildirler. Hatta $\displaystyle C{{a}^{2+}}$ iyonu kemik gelişimi için önemli olduğu için bazı durumlarda sert sular faydalı dahi olabilir.

Bikarbonatların oluşturduğu sertliğe geçici sertlik veya karbonat sertliği denir. Çünkü bu sertlik suyu kaynatmakla giderilebilir. Kalsiyum ve magnezyumun bikarbonat dışındaki tuzları, sülfatları, klorürleri vb. kaynatılmakla sudan ayrılamazlar. Bundan dolayı oluşturdukları sertliğe kalıcı sertlik veya karbonattan gelmeyen sertlik denir. Her iki sertliğin toplamına da sertlik bütünü adı verilir.

Dünya Sağlık Teşkilatı (WHO) tarafından sular yumuşaklık ve sertliklerine göre içerdikleri $\displaystyle CaC{{O}_{3}}$ miktarına göre aşağıdaki gibi sınıflandırılmıştır.

Sular	$\displaystyle CaC{{O}_{3}}$ miktarı
Yumuşak	$\displaystyle 0-75\text{ }mg.{{L}^{-1}}$
Orta sert	$\displaystyle 75-150\text{ }mg.{{L}^{-1}}$
Sert	$\displaystyle 150-300\text{ }mg.{{L}^{-1}}$
Çok sert	$\displaystyle 300\text{ }mg.{{L}^{-1}}$ ve üstü

Sertlik Derecesi

Bir suyun sertliğini ölçebilmek için çeşitli standartlar saptanmıştır. Bunlara sertlik dereceleri adı verilir.

Bunlar,

Fransız Sertlik Derecesi :1 litrede 10 mg kalsiyum karbonat ( $\displaystyle CaC{{O}_{3}}$ ) içeren su 1 Fransız sertliği olarak tanımlanır.

İngiliz Sertlik Derecesi :1 litrede 14,3 mg kalsiyum karbonat ( $\displaystyle CaC{{O}_{3}}$ ) içeren su 1 İngiliz sertliği olarak tanımlanır.

Alman Sertlik Derecesi :1 litrede 17,8 mg kalsiyum karbonat ( $\displaystyle CaC{{O}_{3}}$ ) içeren su 1 Alman sertliği olarak tanımlanır.

Amerikan Sertlik Derecesi :1 USA sertliği = Fransız sertliği x 10

Sulardaki niteliğin Alman, İngiliz ve Fransız sertlik derecelerindeki karşılıkları aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Suyun özelliği	Alman Sertlik Derecesi	İngiliz Sertlik Derecesi	Fransız Sertlik Derecesi
Çok Yumuşak	0-4	0-5	0-7
Yumuşak	4-8	5-10	7-14
Az Sert	8-12	10-15	14-22
Sert	12-18	15-22	22-32
Çok Sert	18-30	22-35	32-54
Aşırı Sert	>30	>35	>54

Sertlik dereceleri birbirine şöyle çevrilebilir:

1 Alman Sertlik Derecesi = 1,25 İngiliz Sertlik Derecesi
1 Alman Sertlik Derecesi = 1,79 Fransız Sertlik Derecesi
0,8 Alman Sertlik Derecesi = 1,00 İngiliz Sertlik Derecesi
0,8 Alman Sertlik Derecesi = 1,43 Fransız Sertlik Derecesi
0,56 Alman Sertlik Derecesi = 0,70 İngiliz Sertlik Derecesi
0,56 Alman Sertlik Derecesi = 1,00 Fransız Sertlik Derecesi

Sularda sertliği oluşturan tuzlardan başka sodyum tuzları, silisyum dioksit, alüminyum, demir ve mangan tuzları da bulunabilir. Bunların dışında sularda süspansiyon halinde yabancı maddeler yani bulanıklık veren maddeler, renklendiriciler ve çözünmüş gazlar da bulunabilir.