Dünyamızdaki sıcaklığın kaynağı nedir? Güneş dünyayı nasıl ısıtır? Yansıyan ışınlara ne ad verilir? Güneşin sıcaklığa etkileri.
Sıcaklık Kaynağı Nedir?
Yeryüzünde sıcaklığın kaynağı Güneş’tir. Ay’dan yansıyan, yıldızlardan gelen enerji ve Yer’in iç ısısı hesaba katılmayacak kadar azdır.
Kaynak : pixabay.com
Örneğin, Ay’dan gelen enerjinin maksimum olduğu dolunay zamanında bile Dünya’ya ulaşan enerji, Güneş’ten gelenin 1/600.000 oranındadır.
Ayrıca volkanlar ve sıcak su kaynakları ile yeraltından yeryüzüne gelen sıcaklığın, atmosferi en fazla 0,1°C arttırdığı hesaplanmıştır.
Görüldüğü gibi yeryüzü ve atmosferin ısınmasını sağlayan enerji kaynağının yalnızca Güneş olduğu söylenebilir.
Güneş’ten gelen enerjinin miktarı, atmosferin dış sınırında 1 cm2 ‘lik yüzeye, 1 dakikada, 2 kaloridir. Buna solar konstant (Güneş sabitesi) denir. Ancak Güneş’ten atmosfere gelen bu enerjinin tamamı yeryüzüne ulaşmaz ve atmosferi ısıtmaz.
- %25’i atmosferin etkisiyle ve bulutlara çarparak uzaya yansır. Yansıyan bu ışınlara albedo adı verilir.
- % 25’i atmosferde dağılmaya uğrar (difüzyon). Atmosferin mavi görünmesini ve gölge yerlerin aydınlanmasını sağlar. Bu ışınların % 9’u uzaya geri yansır, %16’sı da yeri dolaylı olarak ısıtır.
- %15’i atmosfer ve bulutlar tarafından emilir (absorbsiyon).
- % 8’i yere çarpınca uzaya yansır. Bunlara da albedo denir.
- % 27’si yeyüzü tarafından tutulur ve yeri ısıtır.
Güneş’ten gelen enerjinin % 33’ü atmosferde herhangi bir etkide bulunmadan, doğrudan uzaya geri döner (% 25’i atmosferin üst yüzeyi ve bulutlara çarparak, % 8’i de yerden yansıyarak).
Yeryüzüne, atmosferde soğrulan ışınlardan % 4 oranında uzun dalgalı ışınlar ulaşır.
Böylece yere doğrudan yere ulaşan % 27’lik enerji ve dolaylı ulaşan (%16 ve % 4) enerji miktarı ile birlikte yeryüzüne ulaşan toplam enerji miktarı % 47 olur.
Bu enerjinin % 8’i yine doğrudan doğruya uzaya geri döner. Geri kalan enerji (% 39) atmosferi uzun dalgalı ışıma (radyasyon %16) ve buharlaşma ve dokunmayla (% 23) atmosferi ısıtır.
Buna göre atmosferin yerden aldığı enerji miktarı, atmosfer tarafından doğrudan tutularak (absorbsiyon) aldığı %15’lik enerjiden daha fazla olmaktadır. İşte bu nedenle atmosferin alt katmanları daha sıcak ve yükseldikçe sıcaklıklar azalır.
