Sıcaklık Kuşakları nelerdir? Sıcaklık Kuşakları nasıl oluşur? Sıcaklık Kuşaklarının oluşum nedenleri nelerdir, hakkında bilgi.
Sıcaklık Kuşakları;
Güneş ışınlarının geliş açısına göre belirlenen kuşaklara matematik iklim kuşakları denilir.
Astronomik Mevsim:
21 Mart, 21 Haziran, 23 Eylül, 21 Aralık tarihlerinin başlangıç olarak alındığı mevsimlerdir.
- a) Mart, Nisan, Mayıs – Kuzeyde ilkbahar güneyde sonbahardır.
- b) Haziran, Temmuz, Ağustos – Kuzeyde yaz, güneyde kıştır.
- c) Eylül, Ekim, Kasım – Kuzeyde sonbahar, güneyde ilk bahardır.
- d) Aralık, Ocak, Şubat – Kuzeyde kış, güneyde yazdır.
Meteorolojik Mevsimler
Yukarıda belirtilen Astronomik mevsimler her yerde görülmez. Görülen yerlerde de düzenlice seyretmez.
Kutup kuşağı sürekli kış, Tropikal kuşak sürekli yaz özelliği gösterir. Genelde orta kuşakta görülen dört mevsim de önemli farklılıklar gösterir. Ayrıca astronomik olarak en sıcak ve en soğuk olması gereken 21 Haziran ve 21 Aralık, en sıcak, en soğuk zamanlar değildir. Temmuz en sıcak, Ocak en soğuk aydır.
Farklılığın Nedenleri:
- 1- Enlemin etkisi
- 2- Özel konum özelliklerinin (Kara ve deniz dağılışı, yüzey şekilleri)
- 3- Açı değişimi sonucu ortaya çıkan sıcaklık değişimlerinin yaklaşık bir aylık bir gecikmeyle görülmesi (Atmosfer ve yeryüzünün ısınma soğuma gecikimi) nedenleriyle meteorolojik mevsimler farklı olur. Güneşin düştüğü açı değişimlerinin etkisi yanında, diğer sıcaklık etmenleriyle, sıcaklık kuşakları, aşağıda görüldüğü gibi değişikliğe uğramış durumdadır.
Güneş Işınlarının Geldiği Açı:
Dünya yuvarlaklığı ve ekseninin eğikliği nedeniyle enleme bağlı olarak değişir.
Güneş ışınları dar açıyla geldiği zaman daha geniş bir alanı aydınlatır. Isınma daha az olur. Dik veya dike yakın açıyla geldiği zaman daha dar bir alanı aydınlatır ve ısınma daha fazla olur.
Ayrıca güneş ışınlarının atmosfer içinde geçtikleri yol, kutuplarda ekvatora göre daha uzundur. Bu nedenle de kutuplarda ışın emilmesi daha fazladır.
Örnek:
Türkiye’de astronomik ve meteorolojik mevsimlerin ortak özelliğini belirleyen hangisidir?
A- Dört mevsimin yaşanması
B- Ocak ayının en soğuk ay olması
C- Orta kuşakta bulunması
D- Mevsimlerin bölgelere göre değişmesi
E- 21 Haziran’ın yaz başlangıcı olması
Çözüm:
Meteorolojik ve astronomik açıdan Türkiye’de mevsimleri belirleyen temel ve ortak etken orta kuşakta bulunma özelliğidir. Cevap C’dir.
Örnek:
Aşağıdakilerden hangisi güneş ışınlarının dünyaya geldiği açının değişmesinin sonucu değildir?
A- Isınmanın azalıp çoğalması
B- Gece gündüz süresinin değişmesi
C- Mevsimlerin meydana gelmesi
D- Güneşin doğuş batış saatlerinin değişmesi
E- Yerel saat farklarının görülmesi Çözüm:
Yerel saat boylama göre değişir. Bir meridyen üzerinde bulunan bütün noktalarda yerel saat aynıdır. Cevap E’dir.
Örnek:
Kutuplardan ekvatora doğru gidildikçe sıcaklığın artmasını sağlayan temel etken hangisidir?
A- Dünya’nın geoid şeklinde olması
B- Dünya’nın güneş etrafında dönmesi
C- Oğlak ve yengeç dönenceleri arasına güneşin dik gelmesi
D- Yörünge düzlemi ile ekvator arasında 23 0 27′ açı bulunması
E- Dünya’nın kendi ekseni etrafında dönmesi.
Çözüm:
Sıcaklığın değişmesini sağlayan temel etken Dünya’mn küre şeklinde (Geoid) olmasıdır. Diğer özellikler bu temel özelliğin sonuçlarıdır. Cevap A’dır.
