Sıfat Nedir? Sıfat Çeşitleri

Sıfat nedir? Sıfat çeşitleri nelerdir? Sıfatların özellikleri, hakkında bilgi, konu anlatımı.

Dilbilgisinde bir ismin nitelik (nasıl olduğu), nicelik (ne kadar olduğu), yer, sıra gibi durumlarını belirtmeye yarayan kelimeye «sıfat» denir.

Dünyada pek çok ve birbirinden farklı varlıklar vardır. Bu varlıklara ad olan kelimelere «isim» denir. İsimler varlıkları birbirinden ayırmaya yararlar ama, bu varlıkların nasıl, ne kadar, hangi yerde olduklarını yeteri kadar belirtemezler. Bundan dolayı, konuşurken, yazarken daha iyi, daha belirli anlatmak için çoğu zaman isimlerin başına onları belirten, niteleyen kelimeler (sıfatlar) getiririz. «Kitap», «çocuk», «hava» birer isimdir. «Faydalı kitap», «güzel çocuk», «soğuk hava», denildiği zaman ise, bu isimler, başlarına gelen sıfatlarla, daha geniş ölçüde bir anlam kazanmış olur.

Sıfat Tamlaması: Bir isimle sıfattan meydana gelen şekle «sıfat tamlaması» (sıfat takımı) denir.

Sıfatların Çeşitleri

Sıfatlar 1) Niteleme Sıfatları; 2) Belirtme Sıfatları olarak ikiye ayrılır.

Niteleme Sıfatları: Varlıkların renklerini, biçimlerini, durumlarını gösterir. «Güzel çocuk», «soğuk hava» gibi sıfat takımlarındaki «güzel», «soğuk» kelimeleri niteleme sıfatlarıdır.

Belirtme Sıfatları: Varlıkların yerlerini, sayılarını bildirerek, bunları sorarak, ya da belli belirsiz bir şekilde göstererek belirten sıfatlardır. Belirtme sıfatları 1 ) İşaret; 2) Sayı; 3) Belgisiz; 4) Soru sıfatları olarak dört bölüme ayrılırlar:

1. İşaret Sıfatları: Varlıkların yerlerini işaret ederek belirtirler: «Bu kitap», «şu adam», «o ev» takımlarındaki «bu», «şu», «o» birer işaret sıfatıdır.

2. Sayı Sıfatları: Varlıkların sayılarını gösterirler. Bunlar da a) Asıl sayı sıfatları; b) Sıra sayı sıfatları; c) Kesir sayı sıfatları; ç) Üleştirme sayı sıfatları olarak dörde ayrılır. Bunlara sırasıyla şu örnekler verilebilir: a) Altı ağaç; b) Birinci at; c) Yarım kilo un; ç) Dörder kutu şeker.

3. Belgisiz Sıfatlar: Varlıkların sayılarını, yerlerini, durumlarını açık, kesin değil de belli belirsiz anlatan sıfatlardır: «Birkaç kişi, «her hangi bir adam», «bazı hayvanlar», «bir hikâye» gibi sıfat takımlarındaki «birkaç», «her hangi», «bazı», «bir» kelimeleri belgisiz sıfatlardır.

4. Soru Sıfatları: Varlıkların yerlerini, durumlarını, sayılarını soran, belirtilmesini isteyen sıfatlardır: «Hangi yol?», «kaç kişi?», «nasıl kitap?» örneklerinde görüleri «hangi», «kaç», «nasıl» kelimeleri soru sıfatlarıdır.

Türkçenin anlatım özelliklerine göre sıfatlarda daha küçük ölçüde değişik şekiller görülür, Mesela niteleme sıfatlarında «anlam dereceleri» vardır. Bu hal «derecesizlik»ten başlayarak «eşitlik», «üstünlük», «enüstünlük», «aşırılık» derecelerine kadar yükselir. Gene nitelik sıfatlarında «yemyeşil», «koskoca», «taptaze» örneklerinde olduğu gibi, anlamı kuvvetlendiren bir «pekiştirme» hali vardır ki bu, Türk dilinin en güzel özelliklerinden biridir. Anlamda bir küçültme, kısma meydana getirmek için «güzelce», «kısacık», «ekşimsi», «sarımtırak» küçültme sıfatları yapmak da bu çeşit bir dil özelliğidir.

«Sarıdan nefret ederim», «yeşilin hasretini çekiyorum» gibi sözlerde görüldüğü üzere, niteleme sıfatları, cümle içinde bazen isim gibi de kullanılır.