Sitoplazma nedir ve sitoplazmanın görevleri nelerdir? Sitoplazmada bulunan organeller ve bu organellerin görevlerinin anlatıldığı yazımız.
Sitoplazma
Hücre zarı ile çekirdek arasında kolloidal bir ortamdır. Canlı bir hücrenin sitoplazmasının büyük bir kısmını su (%60-90) meydana getirir. Sitoplazmada enzimler, amino asitler, glikoz, yağ asidi gliserol, hormonlar ve sodyum potasyum kalsiyum, klor gibi iyonlar bulunur.
Sitoplazmanın Görevi:
Hayat faaliyetleri, stoplazma ve sitoplazmadaki organeller yardımıyla yürütülür. Sitoplazma hareketleri
- a)- Rotasyon, Hücre zarına paralel ve tek yönlüdür,
- b) Sirkülasyon çeşitli yönlerde sitoplazma hareketidir.
SİTOPLAZMA ORGANELLERİ
► ENDOPLAZMİK RETİKULUM:
Hücre zarı ve çekirdek arasındaki ince kanalcıklar veya borucuklardır. Üzerinde ribozom olanlara granüllü, olmayanlara granülsüz endoplazmaik retikulum denir. Görevi maddelerin hücre içinde iletimini sağlar. Madde depo eder.
mRNA ve nükleoproteinlerin sitoplazmaya geçmesini sağlar. Hücre iskeletidir. Sitoplazma ve çekirdek arasında devamlılığı ve iletimi sağlar. Yağ salgılayıcı hücrelerin yağ sentezine eşlik eder. Çok sayıda enzim kapsar.
► RİBOZOMLAR:
Endoplazmik retrikulum ve çekirdek zarı üstünde veya sitoplazmada serbest bulunur. Yapısında protein ve RNA vardır. Protein sentezinin yapıldığı merkezlerdir.
► GOLGİ AYGITI:
Çekirdeğe yakın yerde bulunur. Endoplazmik retikuluma benzer. Salgı maddelerinin oluşumunda rol oynar. Glikoproteinleri sentezler, salgı bezlerinin salgıladığı hormonları ve enzimleri depo eder. Daha fazlası
► MİTOKONDRİ:
Çubuk, çomak veya kaza şeklindedir. Çok yönlü çalışan ve fazla enerji tüketen hücrelerde sayılan fazladır. Mitokondriler çift zarhdır. Dış zar düz, iç zar kıvrımlıdır. Bu kıvrımlara krista denir. Krista geniş yüzeyi sağlar. Mitokondrilerin kendine ait DNA, RNA ve ribozomları vardır. Mitokondriler hücrenin kontrolü altında kendini eşleyebilir.
Mitokondriler hücrede oksijenli solunumun yapıldığı ve çok miktarda enerjinin üretildiği organellerdir. Hücrenin enerji santralleridir.
► SENTROZOM:
Yüksek yapılı bitki hücrelerinde yoktur. Hücre bölünme yaparken görülür. Santriol denilen iki silindir yapıdan oluşur. Sentrozom hücre bölünmesinde iğ ipliklerini meydana getirir. Hücre bölünmesinde kromozomların bölünen hücrelere eşit dağılımını sağlar.
► LİZOZOMLAR:
Tek sitoplazmik zarla çevrilidir. Bitkilerde bulunmaz akyuvarlarda çok bulunur. Fagositozla alınan bakteri ve yabancı maddeleri sindirir. Yağları sentezler. Hücrenin ölümünden sonra içindeki enzimler, sitoplazmaya geçerek hücrenin sindirilmesini sağlarlar (Otoliz).
► KOFULLAR:
Daha çok bitki hücrelerinde ve tek hücreli organizmalarda bulunur. İçi hücre özsuyu ile doludur. Bir hücreli organizmalarda besin sindirilmesinde rol oynayan besin kofulu vardır. Sitoplazmadaki fazla suyu çekerek depo eder. Hücrenin madde alışverişinde rol oynar. Stoplazmada zararlı inorganik tuzlan toplayarak bunlan kristal hale getirir
