Sümer Uygarlığının Özellikleri, Sümerlerin Sanatı Hakkında Bilgi

Sümerler ne zaman, nerede yaşamışlardır? Sümerlerin, Sümer uygarlığının özellikleri, tarihçesi, Sümerlerin sanatı hakkında bilgi.

SÜMERLER, Mezopotamya’da bugünkü Irak’ın güney kesimlerinde, M.Ö. 4.000 yıllarında yaşamış, uygarlıkta çok ileri gitmiş eski bir millettir. Sümerler’in bağlı oldukları ırk topluluğu bugün kesin olarak çözülmüş değildir, Sumerler’in, Mezopotamya’ya Orta Asya’dan göç ettikleri, dil ve bazı gelenekler bakımından, tarihte Türk adı ile anılan Ural-Altay milletleri topluluğu ile bağıntıları olduğu kabul edilir

Sümerler’in yerleştiği Mezopotamya’nın yerli halkı yoktur. Ilkçağ’da birçok milletlere yurt olan Mezopotamya, tarih öncesi çağlarında bataklıklarla kaplı olduğu için oturmaya elverişli değildi Bölge başlıca üç paçaya ayrılır: Kuzeye Asur, orta kesime Kaide, güneye de Sinear adı verilir

M. Ö. 4.000 yıllarında doğudan, genel olarak Orta Asya’dan buraya göçler oldu. Bu arada Sümerler güneyde Sinear bölgesine yerleştiler Daha sonra gelen Akadlar orta kesimi, Kasitler Asur bölgesini, Elâmlar güneyi yurt edindiler. Orta Asya’dan gelen Sümerler’le Elâmlar dil ve gelenek bakımından Akadlar’la Kasitler’den ayrılıyorlardı Akadlar’la Kasitler, Asurlular’la Babilliler gibi, kök bakımından, Araplar’ı, Fenikeliler’i, İbraniler’i de içine alan Sami ırkındandılar.

Bütün bu milletlerden önce Mezopotamya’ nın güneyine yerleşen Sümerler bataklıkları kuruttular. Kanallar açarak toprağı verimli hale soktular. Yığma tepeler üzerine kurdukları köylerde ilk defa killi topraktan pişirilmiş tuğla ile evler yaptılar. Zamanla bu köyler gelişerek birer şehir halini aldı. XIX. yüzyıl sonlarında yapılan kazılarda belli başlı birkaç Sümer şehri meydana çıkarıldı. Bunlar Ur, Uruk, Lagaş, Larsa, Kiş şehirleridir «Kral şehri» adı verilen bu şehirler, birçok kral hanedanına başkent olmuştu

Kazılardan elde edilen bilgilere göre, Sümer krallarından Urun (Urnino) barış siyaseti güderek, bayındırlık işleriyle uğraşarak, ülkesini kalkındırmıştı. Uruka-Gin ise, M. Ö. 3000 yıllarında, yazılı kanunlar yapmıştı. Topluma yeni bir düzen veren bu kanunlar, köleliği kaldırıyor, yoksulları, çalışanları koruyordu. Sonraları Babil Kralı Hammurabi tarafından alınarak, Kalde’de uygulanmıştır

Sayıca azlık olan Sümerler, toprakları genişleyince kuvvetten düştüler. Kaide kralı Agadeli Sargon, bundan faydalanarak Sümer şehirlerini kendi boyunduruğu altına aldı, bir Sâmi-Kalde imparatorluğu kurdu.

Sümerler, yüz yıl kadar sonra, Sargon sülâlesini devirerek, yerine kendileri geçtiler (M. Ö. 2640). Sümer devleti daha 400 yıl kadar sürdü. Bu çağda Ur şehri parladı. Yalnız Elâmlar’la yapılan savaşlar hem Sumerler’i, hem de Elâmlar’ı kuvvetsiz bıraktı. M. Ö. 2225 yılında Babil kralları, Sumerler’i de, Elâmlar’ı da yenerek boyunduruk altına aldılar. Bu tarihten sonra Sümerler bir daha kalkınamadılar, Sami ırklar arasında eriyip kayboldular.

Kaynak: wikipedia.org

Sümer Uygarlığı

Yeryüzünün ilk uygar milletlerinden biri Sümerler’dir. Sümer çiviyazısının okunmasından sonra, Sümerler’in uygarlıkta birçok milletlere öncülük ettiği anlaşıldı.

Sümerler toprağa bağlı, tarım işlerinde ileri bir milletti. Su yollarını ilk yapanlar, kanallar açarak tarlaları sulayanlar onlardı. Hayvan beslerler, yünlerinden güzel kumaş dokurlardı. Saban, döven kullanmasını bilirlerdi. Topraklarının bir kısmı krala, bir kısmı halka ayrılır, ortaklaşa çiftlikler kurulurdu.

Sümerler ekonomide de, ticarette de öteki milletlere öncülük yaptılar. Alışveriş usullerini onlar ortaya çıkardılar, Eskiçağ’ın bütün milletleri daha sonra bunları benimsediler. Sümerler yapı işlerinde de ileriydiler. Tuğlayı ilk kullanan onlardır, ilk kemerleri, kubbeleri onlar yapmıştır. Babil Kulesi Kaidelilerin idaresinde çalışan Sümer mimarlarının eseridir.

Sümerler ayrıca çeşitli bilim kollarıyla da uğraştılar. Yılı, gökteki aya göre hesaplayıp 360 günde topladılar. Sümerler, şehirlerin plânlarını da yaparlardı. Bu bakımdan kadastro işine ilk önem veren Sümerler’dir Birçok Sümer bilimleri, şehirler parçalandıktan sonra Akadlar’a, Babilliler’e, Asurlular’a geçti, onların yolundan Önasya milletlerine yayıldı. Adı tarih sayfalarında kalan Sümerler, uygar toplumların kurulmasında eski milletlerin öncüsü olarak kabul edilir. Eski Mısır, Babil, Asur sanatına hep Sümer sanatı temel olmuştur.

Sümer Sanatı

Sümerler sanat adına yarattıkları her dalda dinin etkisi altında kalmışlardır. Mimarlık alanında yaptıkları anıtlar, Mezopotamya’da taş bulunmadığı için, pişmiş topraktan elde edilen tuğlalarla dikilmiştir. Bu kerpiç malzemeyle surlar, tapınaklar, saraylar ve evler yapmışlardır. Uruk Kenti’nin etrafını çeviren 9.5 km uzunluğunda ve 5 metre kalınlığındaki sur, Sümer sur mimarlığından günümüze ulaşan en iyi örnektir. Zigurrat adı verilen tapınak sürü Sümerlere özgü bir mimarlık biçimidir. Taraçalar halinde yapılan ziguratların en üst taraçasından tapınak ya da bir sunak yer alıyordu. Zigurratların taraçaları merdivenlerle ya da rampalarla birbirine bağlanıyordu. Mimarlık alanında önem taşıyan bir başka yapı türü de saraylardır. Yüksek setler üstünde yapılan saraylar, kalın duvarlarla çevriliydi.

Sümer sanatının en önemli dalını heykelcilik oluşturur. Eski Sümer dönemine ait heykellerin en önemlisi İstanbul Arkeoloji Müzeleri’nde sergilenmekte olan Adab Kralı Lugaldalu’nun heykelidir. Kabartma sanatı ise fazla önem taşımaz. Günümüze ulaşan parçalar arasında en önemlisi, Lagaş Kralı Eannatum’un yaptırdığı Akbabalar Steli‘dir. Yeni Sümer Çağı’nda yine Lagaş Kralı Gudea döneminde çoğunluğu kendisini işleyen diyorit taşından yapılma ve heykeller genellikle oturur durumda işlenmişlerdir. Ur kral mezarlarında bulunmuş olan altın, gümüş ve bakır eserler, altın miğfer, çeşitli silahlar, süs ve sofra eşyaları, müzik aletleri sayılabilir. Bir başka gelişmiş sanat da keramiktir. Renk ve biçim zenginliği bakımından keramikten, kapların yanı sıra küçük heykelciklerin yapımında da yararlanılmaktaydı. Sümer küçük el sanatlarının kendine özgü güzelliği olan bir dalı da silindir mühürlerdir. Bu mühürlerde çeşitli sahneler betimlenmiştir.