Susam Nasıl Yetişir? Özellikleri Kullanım Çeşitleri Besin Değeri ve Tarihçesi

0
Advertisement

Susam nasıl bir bitkidir? Susam bitkisinin özellikleri, yetiştirilmesi, kullanım alanları, tarihçesi, besin değeri hakkında bilgi.

susam

Kaynak: pixabay.com

Susam; (Lat. Sesamum indicum)

İkiçenekliler sınıfının Susamgiller familyasından otsu bir bitkidir. Yetiştiği başlıca alanlar, Hindistan, Çin, Sudan ve Türkiye’nin batı ve güneybatı bölgeleridir. Boyu 1 m’ye kadar uzar. Dört köşeli olan gövdesi dik, kısa tüylerle kaplı ve dallıdır. Genellikle beyaz renkli olan çiçekleri bazen kırmızı-sarılı alacak olur. Tohumları, koyu sarı renklidir % 55 oranında yağ içeren tohumları, basınç altında ezme işleminden geçirilir. Birinci ve ikinci aşamalarda elde edilen yağ, altın sarısı renginde hoş kokulu ve besin değeri yüksek bir maddedir. Üçüncü aşamada elde edilenler, yakıt maddeleri ve sabun yapımında kullanılır. Ayrıca kozmetik ve ilaç endüstrisinde de yararlanılır. Öd taşları ve karaciğer hastalıklarına karşı ve bağırsakları yumuşatıcı nitelikteki ilaçların yapımında kullanılır. Kabuksuz tohumların ezilmesiyle elde edilen tahinden helva, tohumlarından da simit, çörek yapımında yararlanılır.

Tarihçesi ve Kullanımı

Susam bitkisi büyük olasılıkla Asya veya Doğu Afrika’da ortaya çıkmıştır ve eski Mısırlıların öğütülmüş tohumu tahıl unu olarak kullandıkları bilinmektedir. Tohumlar, Çinliler tarafından en az 5000 yıl önce kullanıldı ve yüzyıllar boyunca, Çin mürekkep bloklarına kurum yapmak için yağı yaktılar. Romalılar, ekmek için hamur kıvamında bir serpme yapmak için susam tohumlarını kimyonla öğütüyorlardı. Bir zamanlar, “Ali Baba ve Kırk Haramiler”  masalındaki “açıl susam açıl” ifadesinde gösterildiği gibi, mistik güçlere sahip olduğu düşünüldüğündeydi.

Susam yağı, salata yağı veya yemeklik yağ olarak, katı yağ ve margarinde, sabun, ilaç ve kayganlaştırıcı üretiminde kullanılır. Susam yağı kozmetikte içerik olarak kullanılır. Yağın sıkılmasından sonra kalan posa oldukça besleyicidir.

susam

Kaynak: pixabay.com

Tohumun tamamı Orta Doğu ve Asya mutfaklarında yaygın olarak kullanılmaktadır. Helva, ezilmiş ve tatlandırılmış susam tohumlarından yapılan bir şekerlemedir. Avrupa ve Kuzey Amerika’da tohumlar, özellikle ekmekler ve diğer unlu mamuller olmak üzere çeşitli yiyecekleri tatlandırmak ve süslemek için kullanılır.

Susamın yurudumuzda büyük önemi vardır. Tanelerinden susam yağı, ayrıca, öğütülerek tahin elde edilir. En çok susam yetiştiren illerimiz Antalya, Muğla, Adana, İçel, Aydın, İZMir, Çanakkale ve Manisa’dır.

Advertisement

Trakya’da susam yağına şırlağan denir. Yemek yağı olarak da kullanılır. Susam küspesi çok besleyici olduğundan hayvan yemi olarak kullanılır.

Susam Yetiştirilmesi

Susam çeşitleri birçok toprak türüne uyum sağlamıştır. Yüksek verimli mahsuller, en iyi şekilde iyi drene edilmiş, orta dokulu ve nötr pH değerine sahip verimli topraklarda gelişir. Bununla birlikte, bunların yüksek tuzlu ve su tutulan koşullara sahip topraklar için düşük bir toleransı vardır. Ticari susam mahsulleri, 90-120 donsuz gün gerektirir. 23 ° C’nin (73 ° F) üzerindeki sıcak koşullar büyümeyi ve verimi destekler. Susam mahsulleri fakir topraklarda yetişebilirken, en iyi verim uygun şekilde gübrelenmiş çiftliklerden gelir.

susam

Kaynak: pixabay.com

Çiçeklenmenin başlaması fotoperiyoda ve susam çeşidine duyarlıdır. Fotoperiyot ayrıca susam tohumundaki yağ içeriğini de etkiler; artan fotoperiyod yağ içeriğini artırır. Tohumun yağ içeriği, protein içeriği ile ters orantılıdır.

Susam, kısmen geniş kök sistemi nedeniyle kuraklığa dayanıklıdır. Ancak çimlenme ve erken büyüme için yeterli neme ihtiyaç duyar. Ürün kuraklıktan ve fazla su mevcudiyetinden kurtulurken, her iki durumda da verim önemli ölçüde daha düşüktür. Dikimden ve çiçeklenme darbesinden önceki nem seviyeleri en çok verim verir.

Çoğu ticari susam çeşidi, su günlüğüne tolerans göstermez. Sezonun sonlarındaki yağışlar büyümeyi uzatır ve tohumluğun parçalanıp tohumun saçılmasıyla birlikte açılma kaybını artırır. Rüzgar, hasatta parçalanmaya da neden olabilir.

Susamgiller, (Lat. Pedaliaceae)

İkiçenekliler sınıfının Tubifloreae takımından otsu bitki familyası. Tropikal ve subtropikal bölgelerde yetişirler. 16 cinsi ve yaklaşık 50 türü vardır. Türkiye’de yerli olmayan ve kültürü yapılan bir türü (susam) yetiştirilir.

Advertisement


Leave A Reply